check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 4-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, by Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega and Martine Ostorero

Citation: SDS VD D 1 4-1

License: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre Munier, de Corsier-sur-Vevey

1448 March 17 – 23. Hôpital Marie-Madeleine du Mont-Joux; Château de La Tour-de-Peilz

Pierre Munier, de Corsier, est dénoncé comme complice au cours du procès de Catherine Quicquat, durant la séance du 17 mars 1448. Ce même jour, Pierre se présente spontanément devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay, à l’hôpital du Mont-Joux, accompagné d’un notaire et du curé de l’église paroissiale de Corsier. Le suspect déclare avoir été introduit dans la secte hérétique par Jaquet Durier et Antoine Bron, déjà brûlés, et il est ensuite interrogé par l’inquisiteur. Compte tenu des variations dans ses réponses et des indices obtenus contre lui obtenus dans d’autres procès, le procureur de la foi, Pierre Rondinel, demande de l’emprisonner. Amené à la chapelle de l’hôpital, Pierre reçoit trois monitions canoniques et il poursuit sa confession volontaire. Étant donné ses variations et rétractations, il est finalement libéré sous caution et cité à comparaitre le lendemain au château de La Tour-de-Peilz. Le 18 mars 1448, Pierre se présente devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, qui ordonnent au châtelain de l’arrêter et lui accordent un délai pour réfléchir. Le 19 mars, Pierre Munier comparait spontanément devant la cour et il passe aux aveux ; il les ratifie le lendemain, et en appelle à la miséricorde de l’Église. Finalement, le 23 mars le procès est clos par l’inquisiteur, qui assigne les parties à trois heures de l’après-midi pour la publication de la sentence. Pierre Munier est jugé hérétique pénitent, et après avoir abjuré « l’hérésie des vaudois modernes », il est absous à condition de faire la pénitence imposée, ou autrement d’être puni comme hérétique impénitent et obstiné.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Pierre Munier occupe les pages 44 à 55 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte six folios utilisés chacun des deux côtés. L’intitulé de la pièce est écrit sur la page de garde ainsi que sur le dos du cahier, lequel contient aussi une annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales. Ce même notaire authentifie les différentes parties du procès tenu au château de La Tour-de-Peilz à l’aide de son signet, y compris la sentence finale (p. 53–55).

Edition Text

[Registratur’s sign on the left margin in a hand of the 20th century:] 1448 mars 17Date: 17.3.1448

aProcessus Petri MuneriiPerson: de ViviacoPlace:


bAnno Domini millesimo quatercentesimo
quadragesimo octavo a nativitate Domini
sumpto die vero decima septima mensis
marcii
Date of origin: 17.3.1448
in domo hospitalis pauperum Beate
Marie MagdalenesNotable spelling Montis Jovis
Place of origin:
1 de ViviacoPlace: 2
in stupa predicte domus, Petrus MugnerPerson:
parrochie de CorsiePlace: Lausannensis diocesisPlace: non
vocatusCorrection inline, replaces: deceptusc, non citatus, non cohactus,
sed sua spontanea voluntate accessit
ad presenciam venerabilis det religiosi
viri fratris Petri de AlnetoPerson: ordinis PredicatorumOrganisation:
heretice pravitatis inquisitorisTerm: in civitatibus
LausannensiPlace: et GebennensiPlace: et quibusdam aliis
civitatibus et locis a sancta Sede apostolica
specialiter deputati, presentibus ibidem venerabili
et discreto viro domino Aymone de FontePerson:
curatoTerm: ecclesie parrochialis de CorsiePlace: 3, et
discreto viro Vuillelmo de GerdiliPerson: notario
de CorsiePlace: , et fratre Petro RondinelliPerson: ordinis
Predicatorum conventus Lausannensis
Organisation:
et me notario
infrascripto.
Et, genibus flexis, dixit,
deposuit et sponte confessus est se fuisse
et esse de sectaTerm: hereticorumTerm: de qua fuerunt
e–Prima confessioMarginal note in the left margin by other hand (B)–e Jaquetus Durier alias CostumeriiPerson: parrochie
de BlonayPlace: et Anthonius BronPerson: quondam predicte
parrochie nuper igne crematorum pro
crimine heresisTerm: 4.
Qua confessione sic facta,
prestitit ipse Petrus MugneriiPerson: juramentum
super sanctis Dei euvangeliis in manibus
[p. 45]Page breakprefati domini inquisitoris de veritate
dicenda et falsitate evitanda. Post
quod juramentum, multis interrogatoriis
sibi factis, dixit quod predicti duo ipsum
posuerunt in secta, et antequam de loco
f–VariacioMarginal note in the left margin by other hand (B)–fpredicto recederent, ipse PetrusPerson: dedit
animam suam diaboloTerm: , casu quo unquam fuisset
in secta5.
Quibus dictis et auditis prefatus
frater Petrus RondinelliPerson: procurator fideiTerm: requisivit
ipsum Petrum MugneriiPerson: detineri,
actenta ipsius variacione, allegans quedam
alia gravia testimonia contra eumdemNotable spelling
Petrum MugnerPerson: , de quibus affirmavit
constare per quosdam alios processus hereticorumAddition inline in another handg.

Quiquidem Petrus MugnerPerson: deductus per
prefatum dominum inquisitorem ad capellam
dicti hospitalisPlace: in presencia quorum supra necnon venerabilis viri domini Petri de CrosaPerson:
presbiteriTerm: et Francisci CrachotPerson: de ViviacoPlace:
fuit per prefatum dominum inquisitorem admonitusTerm:
caritative per passionem domini nostri Jhesu ChristiPerson: ,
ut omnem veritatem vellet confiteri et
recognoscere, promittentes eidem graciam sancte
matris Ecclesie si sponte et h–cum festinCorrected: confestim–h puram
et meram veritatem vellet recognoscere.

Qui predictus Petrus MugnerPerson: , genibus
flexis ante altare capelle predicte,
juratoque prius super canone veritatem
i–Secunda confessioMarginal note in the left margin by other hand (B)–i recognoscere, dixit et sponte confessus
est ultra premissa se fuisse cum prenominatorumCorrected: prenominatisj
[p. 46]Page breakad sinagogamTerm: in tribus locis, videlicet supra montem
de Corsie
Place:
en prato rotumdo prima vice, iterum in
domo recluse juxta pontem ViviaciPlace: , et in
tercia vice versus Sanctum MartinumPlace: ViviaciPlace:
in societateTerm: predictorum hereticorum.
Post
que confessata predictus Petrus MugnerPerson:
fuit iterum caritative admonitusTerm: , ut per
passionem domini nostri Jhesu ChristiPerson: ante terciam monicionemTerm:
veritatem de culpis et perpetratis suis de crimine
heresis vellet recognoscere, presentando eidem
gratiam sancte matris Ecclesie, cum intimacione
eidem Petro MugnerPerson: facta quod nisi ante
terciam monicionem suum reatum recognoverit,
prout volunt canonice sanciones, quem terminum
sibi pro tempore gratie idem dominus inquisitor assignavit ;
si predicta pretereat, contra et adversus eumdem
Petrum MugneriiPerson: juxta iuris rigorem
procedetur.

Ipso vero Petro MugnerPerson: a predictis vacilando et
k–Secunda variacioMarginal note in the left margin by other hand (B)–k confessata retractante, predictus frater Petrus
Rondinelli
Person:
l–procurator fidei procurator fideiCorrected: procurator fidei–l instanter
requisivit in favorem fidei predictum Petrum
Mugner
Person:
premissis actentis detineri. Et tunc
premissis auditis, prefatus dominus inquisitor
eidem PetroPerson: districte et sub pena confessatiCorrected: m
criminis jam confessati necnon et mille librarum
lausannensium
Currency: 1000 lb of Lausanne
, pro medietate elemosine reverendi in
ChristoPerson: patris et domini nostri domini Georgii de
[p. 47]Page breakSaluciis
Person:
Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganisation: episcopiTerm:
et comitisTerm: applicandarum, et pro alia medietate
officio inquisicionis fidei apostolice, [petivit]Omission, restored by analogyn quatenus indilate
et evestigio se representaret apud castrum
Turris de Peil
Place of origin:
coram eodem domino inquisitore
super premissis responsurum.
Quibus peractis,
predictus Petrus MugnerPerson: , premissis consentiendo
et consensum prebendo, petivit et requisivit
quatenus ipse dominus inquisitor eidem PetroPerson:
terminum ad se plenius avisandum super premissis
et se representandum ubi supra o dilacione
sub penis predictis usque ad diem crastinam
et usque ad horam meridianam seu duodecimamDuration: noon
Date: 19.3.1448

concedere dignaretur sub caucione
idonea sub pena predicta per eum prestanda.

Quiquidem prefatus dominus inquisitor cupiens
cum eodem Petro MugnerPerson: pie, misericorditer,
begnineCorrected: benignep et caritative procedere, recepta
prius caucione idonea juratoria et sub pena
predicta a dicto PetroPerson: , ad sancta Dei euvangelia
in manibus ipsius domini inquisitoris manualiter
tacta et sub obligacione omnium et singulorum
bonorum suorum quorumcumque mobilium et immobilium
presencium et futurorum quorumcumque, ipso PetroPerson:
in libertate constituto de se representando
personaliter coram prefato domino inquisitore infra
castrum Turris de PeilPlace: hora suprascriptaDuration: noon nec
inde recedendo absque ipsius licencia. Honorabiles viri ibidem astantes, videlicet dompnus
[p. 48]Page breakAymo de FontePerson: curatus de CorsierPlace: , Vuillelmus de
Gerdili
Person:
castellanusTerm: dicti loci de CorsieOrganisation: pro domino
nostro LausannensiOrganisation: episcopo et comite, Franciscus CrachozPerson:
et Johannes PerrinPerson: ad preces et requisiciones
dicti Petri MugnerPerson: se fidejussores et
principales in premisso debito et sub pena
predicta precibus dicti PetriPerson: per ipsos et eorum
quemlibet commutenda se constituerunt, bona
sua quecumque obligando, de representando
dictum PetrumPerson: ubi supra, quibuscumque
juribus, deffensionibus, renunciacionibus, cavillacionibusCorrection above the line, replaces: cavillationumq,
cautelis et aliis renunciando et se et
quemlibet ipsorum submictendo expresse juridictioni,
cohercioni curiarum prefati domini nostri LausannensisOrganisation: episcopi
et comitis et dicti domini inquisitoris
pro premissis ut supra promissis, etcAbbreviation.
Acta
fuerunt hec die et loco predictis, presentibus
ibidem prefato venerabili viro domino Petro de
Crosa
Person:
presbitero, Johanne de BerchierPerson: clericoTerm: , Petro
Cerracti
Person:
domicelloTerm: et Johanne HugoniniPerson:
hospiteCorrection overwritten, replaces: hospitesr testibus ad premissa vocatis et
rogatis.

Anno quo supra die vero decima octava eiusdem
mensis hora circiter undecima ante meridiemDuration: morning
Date of origin: 18.3.1448
,
existentibus in predicto castro Turris de PeilPlace of origin: predicto
domino inquisitore atque venerabili et egregio viro domino
Leopardo de BoscoPerson: vicarioTerm: in hac parte reverendi in ChristoPerson:
patris et domini nostri domini GeorgiiPerson: Dei et apostolice Sedis
gracia LausannensisOrganisation: episcopi et comitis pro certis negociis
fidei accessit predictus Petrus MugneriiPerson: inquisitus
[p. 49]Page breakcum predictis suis fidejussoribus, exhibens semetipsum
ipsique fidejussores ipsum restituentes juxta et secundum
promissionem atque obligacionem s suprascriptas petentesque
a penis et obligacionibus suprascriptis relaxari, ipsisque
fidejussoribus per prefatos dominos inquisitores relaxatis
a predictis fidejussonibus et obligationibus, statuerunt
et ordinaverunt predictum Petrum MugneriPerson: personaliter
in eodem castro detineri tanquam in carceribus
inquisicionalibus, apostolicis et ordinariis, in manu
et custodia Petri RosPerson: castellaniTerm: predicti loci Turris
de Peil
Organisation:
, quantum fuerit de beneplacito ipsorum dominorum
judicum.
Quo detento, predicti domini judices
pro certis aliis negociis fidei occupati inde recesserunt
redieruntque hora vesperorumDuration: evening ad predictum PetrumPerson: inquisitum
ipsumque caritative et in virtute passionis ChristiPerson:
admonuerunt, ut puram et meram veritatem super
commissis per eumdem in crimine heresis sponte et confestin
vellet recognoscere. Qui PetrusPerson: delatus humiliter
rogavit et supplicavit sibi per prefatos dominos inquisitores
terminum dari usque in crastinum ad se avisandum
promittens omnem veritatem se dicturum. Quam
diem predicti domini inquisitores eidem concedentes,
ipsum iterum caritative admonuerunt, ut se bene de per eum
perpetratis avisaret.

Die igitur decima nona mensis marciiDate of origin: 19.3.1448, vigore
assignacionis suprascripte comparuit predictus
AnthoniusCorrected: PetrusPerson: t inquisitus coram prefatis dominis inquisitoribus
hora vesperorumDuration: evening in camera superiori juxta magnam
aulam predicti castri, presentibus ibidem nobili viro
Andrea de BlonaPerson: , magistro Johanne de UlmoPerson: in
u–artibus magistroAddition on the left margin–u, Vuillelmo de GerdiliPerson: et fratreCorrection overwritten, replaces: patrev Petro RondinelliPerson:
ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganisation: .
Ipse siquidem
Petrus MugnerPerson: inquisitus sua spontanea voluntate
et cum magna contricione cordisTerm: , genibus flexis,
dixit et sponte confessus est, a nemine interrogatus,
[p. 50]Page breakprout sequitur. Et primo dixit et sponte confitetur quod
a tribus annis et citra Jaquetus DurierPerson: quondam
duxit eum ad quendam locum versus pratum rotundum
ibique reperit demonemTerm:  ; cui demoni genibus flexis
fecit homagiumTerm: et reverenciam, et in signum veri
homagii dedit ei unam capram quam diabolus
arripiut ante domum ipsius ubi ipse w PetrusPerson:
delatus eam dimiserat, negavitque ibidem Deum
omnipotentem et que Dei sunt.
Interrogatus qualiter
vocabatur predictus diabolus, dixit quod SaratPerson: 6, dicens
ulterius et sponte confitens quod una alia vice
fuit in sinagoga cum hereticis in domo recluse
juxta pontem ViviaciPlace: ubi fecerunt homagium
prout supra ; et fecerunt timorem ancille
predicte recluse, ita quod ipsa recedente et
intrante domum magistre sue, ipsi cum quodam
turbine recludentes portam postequamNotable spelling predicte
ancille, remanxit vestis predicte ancille interclusa
inter portam ligneam et loz batenLanguage change: French ; dicens ulterius
quod ipse delatus fuit in quadam secta usque Sanctum MartinumPlace:
prout jam dixit ; dicens premissa esse vera sub periculo
anime sue et per vim sui prestiti juramenti ad sancta
Dei euvangelia per ipsum in manibus prefati domini inquisitoris x
manualiter tacta, protestans quod si de pluribus
aliis per eum commissis possit recordari, illa libenti
et contricto animo die crastina recognoscet
et confitebitur, petens et requirens humiliter
gratiam sancte matris Ecclesie sibi concedi et penitentiam
injungi salutarem. Quam diem prefati domini
judices assignaverunt ad amplius procedendum in presenti
causa prout juris fuerit et rationis.
Acta fuerunt
hec loco, die, hora et presentibus quibus supra et
me notario subscripto.

[Signature:] Glaudius Burritaz Person: Notarial sign
[p. 51]Page break

Anno quo supra, die vicesima mensis marciiDate of origin: 20.3.1448
in castro y–et etCorrected: et–y loco predictis, predictus Petrus
Mugnerii
Person:
fuit adductus coram prefatis dominis
inquisitore et vicario, solitusCorrected: solutusz et liber omni
vinculo, et interrogatus per eosdem dominos judices
an illa que eriCorrected: ieriaa confessus fuerat essent vera.
Qui dixit et respondit sub vi juramenti jam
prestiti omnia illa que prius confessus fuit fuisse
et esse vera, dicens et affirmans prout supra
se trina vice fuisse in secta hereticorum et
ibidem demonem adorasseTerm: , dedisse et homagiasse,
prout superius habetur, adensCorrected: addensab ultra preconfessata
quod ipse diabolus magister sinagoge erat in
specie unius cati nigri, quando ipsum adoravit.

Et dixit ulterius quod in secunda sinagoga,
cui interfuit, que fuit celebrata in domo
reclusorii predicti, vidit per predictum Jaquetum
Costumerii
Person:
et alios secum assistentes ac
dequoquere quandam carnem in domo sua quam
dicebant esse unius pueri ; de qua carne
dixit se non comedisse cum esset novus
et hoc aborreret.
Interrogatus amplius
si aliquis eum induxit ad dicendum predictam
seu agnegandum veritatem sive ad aliqua
confitendum fuerat inductus, qui PetrusPerson: dixit
sub periculo et dampnacione anime sue
illa que de suis peccatis et criminibus
confessus est ex sola contricione et intencione
redeundi ad Deum, confessus fuit sicut et
de presenti confitetur ; unde genibus flexis et
manibus junctis ante pectus etCorrected: ad petivit
humiliter a predictis suis criminibus perpetratis
in facto heresisTerm: predicte beneficium absolucionisTerm:
et penitenciam sibi injungi salutarem, offerens
[p. 52]Page breakse ad eam implendam bono corde paratum,
se offerens ad renunciandum et abjurandum
omnem heresim tam preteritam, [quam]Omission, restored by analogyae presentem et futuram.

Acta fuerunt hec anno, die, horaDate of origin: 20.3.1448 et loco predictis,
presentibus ibidem venerabilibus viris dominis Girardo
Albi
Person:
et Petro de CultilliaPerson: jurisperitisTerm:
et magistro Johanne de UlmoPerson: in artibus
licenciato, discretis viris Petro Ros
alias de Eschiens
Person:
castellano predicti loci,
Vuillelmo de GerdiliPerson: , fratre Petro RondinelliPerson:
ordinis PredicatorumOrganisation: et me notario infrascripto.
[Signature:] Glaudius BurritazPerson:
Notarial sign

Anno quo supra et loco predicto die vero
vicesima tercia mensis predicti af–hora primeAddition on the right margin" in another hand by insertion mark–afDuration: morning
Date of origin: 23.3.1448
, comparuerunt
judicialiter partes predicte coram prefato domino
inquisitore, renuntientesCorrected: renunciantesag et concludi petentes
in presenti causa atque jus dici et sententiam diffinitivam
proferri ; conclusoque in presenti causa et renunciato
ut supra, assignavit dominus inquisitor predictus
partibus predictis diem predictam hora terciarumDuration: morning ad diffinendum
jus dicendum et sententiam proferendum, presentibus ibidem
venerabili viro magistro Johanne de UlmoPerson: in artibus
magistro, Petro ah RosPerson: castellano ViviaciOrganisation: , Johanne de
Berchier
Person:
et Johanne ai ChevallierPerson: testibus
ibidem astantibus. Datum ut supra.

Eodem die, hora predicta terciarumDuration: morningDate of origin: 23.3.1448, in platea communi
ante portam castri predicti, comparentibus predictis
partibus assignatis coram prefatis dominis inquisitore et vicario,
petentibus jus et sententiam diffinitivam proferri, ipsi domini judices
suam sententiam diffinitivam protulerunt in hunc modum
qui sequitur : In nomine etcAbbreviation.
Presentibus ibidem venerabilibus aj–viris virisCorrected: viris–aj
dominis Girardo AlbiPerson: , Johanne ProbiPerson: , Petro de CultilliaPerson:
in legibus licentiato, Petro RosPerson: castellano, Anthonius BonedieiPerson: ,
VuillelmoPerson: et Humberto de GerdiliPerson: , Johanne BrunetiPerson: , Johanne de
Berchier
Person:
et magistro Johanne de UlmoPerson: , testibus ad premissa
astantibus, et me notario subscripto.
[p. 53]Page break

In nomine Domini amen7. QuiaFont change
nos frater Petrus de AlnetoPerson: ordinis PredicatorumCorrection overwritten, replaces: [p]redicatorumakOrganisation: heretice
pravitatis inquisitor in civitatibus LausannensiPlace: , GebennensiPlace:
et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta
Sede apostolica specialiter deputatus, et Leopardus de
Bosco
Person:
vicarius in hac parte reverendi in ChristoPerson: patris et domini
nostri domini Georgii de SaluciisPerson: Dei et apostolice Sedis
gratia LausannensisOrganisation: episcopi et comitis, per inquisicionem
solertamCorrected: solertemal in et super facto heresis dampnatissime
contra nonnullos notatos et suspectos de ipso
crimine heresis, specialiter per processum per nos tam conjunctin
quam divisin, contra te, Petrum MugnerPerson: molendinatorem
parrochie Sancti MauriciiPlace: de CorsiePlace: 8 Lausannensis diocesisPlace: ,
invenimus, comperimus et ex ipso tuo processu
nobis clarissime constat te dictum PetrumPerson: multa
nefandaTerm: et orribilia commisisse in facto dampnatissime
heresis contra sacrosanctam fidem catholicam et nostram
matrem Ecclesiam, videlicet Deum omnipotentem
et omnia que Dei sunt agnegando, fidelitatem
et homagium diabolo humane nature inimicoAddition on the right margin" in another hand by insertion markam faciendo
atque eidem in signum viriCorrected: verian homagii et fidelitatis
quoddam animal brutum videlicet unam capram eidem
donando atque multa alia committendo que in tuo
processu lacius continentur, que etiam ore tuo proprio
sponte etAddition interlinearao cumfestin ante terciam monicionem
recognovisti.
Propterea adjunctis nobiscum
ad hec laudabilius exequenda pluribus notabilibus
viris tam ecclesiasticis quam secularibus in jure divino
et canonico expertis de quorum consilio et assensu
ad nostram sententiam diffinitivamTerm: procedimus prout sequitur :

Pen and ink drawing† ChristiPerson: nomine invocato a quo omne rectum procedit
judicium, non declinantes adCorrected: aap dextris neque a sinistris,
sed equo libramine procedentes, Deum et sacram
scripturam pre occulis habentes, ut de vultu Dei nostrum
prodeat judicium et occuli nostri videant equitatem,
pro tribunali sedentes, per hanc nostram diffinitivam
sententiam decernimus, pronunciamus et declaramus
te dictum Petrum MugnerPerson: fuisse hereticum, penitentem
autem et reversum de heresi ad gremium sancte
matris Ecclesie, si tamen de corde puro et consciencia
non ficta redeas ad ipsum gremium aq
[p. 54]Page breaksancte matris Ecclesie, ar–prout per signa exteriora pretendisAddition interlinear in another hand–ar, et omnem heresim judicialiter
in nostris manibus abjuraveris, ad quod faciendum
te adjudicamus per hanc nostram sententiam diffinitivam.

Qua sententia ut premictitur lata, predictus Petrus
Mugner
Person:
, genibus flexis coram prefatis dominis
judicibus, ambabus manibus super sanctis Dei euvangeliis
positis, omnem heresim abjuravit, prout sequitur :

Ego Petrus MugnerPerson: quondam deceptus
atque lapsus in heresim, abjuro omnem heresim
extollentem se adversus et contra honorem divine
magestatis et sancte fidei catholice atque
sancte matris Ecclesie, specialiter heresim illorum hereticorum
modernorum ValdensiumTerm: in quorum numero fueram
dampnabiliter agregatus et promitto Deo as
omnipotenti et vobis dominis judicibus inquisitori
et vicario suprascriptis et hic presencialiter
pro tribunali sedentibus quod a modo in antea ero
bonus et fidelis catholicus, sustinendo veros
fideles et persequendo hereticos posse meo
atque eorundem fugiam consorcia, petens humiliter
de premissis beneficium absolucionis et penitentiam salutarem.

Et nos prefati inquisitor et vicarius, attendentes
quod nostra sancta mater Ecclesia nulli claudit
gremium redeunti, auctortatibusCorrected: auctoritatibusat apostolica et ordinaria au–quibus fungimurAddition on the right margin"–au,
teAddition on the left marginavaw dictum Petrum MugnerPerson: absolvimus a reatu
predicte heresis et restituimus te catholice
unitati et participacioni sacramentorum Ecclesie,
injungentes preterea et loco penitencie salutaris
imponentes, ut die secunda sollempnitatis
PaschalisTerm:
Date: floating holiday
instantis, remoto capucio et zona
soluta, tenens duas candelas cereas ascensas
ponderantes duas libras, ascedasCorrected: ascendasax horam offertorii
ad ecclesiam tuam parrochialem Sancti MauriciiPlace:
de CorsiacoPlace: atque predictas candelas deportes
usque ad angulum altarius illasque genibus
flexis offeras manus sacerdotis, quodque
per annum integrum tenearis ministrare oleum
neccessarium ad unam lampandemCorrected: lampademay die ac nocte
[p. 55]Page breakardentem ante conspectum corporis ChristiTerm: , incipiendo a
data presencium.
Item magis, per annum integrum az
gegunabis omnibus diebus venerinisNotable spellingDuration: Friday, atque toto tempore
vite tue abstinebis in diebus mercuriiDuration: Wednesday ab omni esu carnium
quorumquumqueCorrected: quorumcumqueba ; et qualibet septimana hinc ad septem
ebdomadas inmediate sequentes reficias in domo
tua tres pauperes cum pane et vino et pidancieTerm:
condecenti, et hoc in die luneDuration: Monday, si commode fieri
possit, sinautem prima die opportuna ipsius
septimane.
Item et quod visitare personaliter tenearis
limina et ecclesiam Beati JacobiPlace: de GaliciaPlace: et
Beate MariePlace: de PodioPlace: , de quibus peregrenacionibus per te
factis nos certifficare tenearis per litteras testimoniales
dominorum rectorum earundem ecclesiarum.
Que omnia et singula
suprascripta rigorem juris mictigantes atque graciose
tecum agentes, injungimus et imponimus loco penitencie
salutaris ad implenda et perficienda sub pena
hereticis impenitentibus et obstinatis debita.
Quas
sententiam et penitentiam ipse Petrus MugnerPerson: approbavit
tanquam justas et equas submisitque se et promisit omnia
se ad impleturum bona fide et sub pena suprascripta.

Data, lata et lecta fuit presens sententia hora, die,
loco et presentibus quibus supra, fecitque juramentum bb ipse
PetrusPerson: prout in eadem sententia continetur, et me notario
subscripto.
[Signature:] Glaudius BurritazPerson: Notarial sign

bcProcessus Petri MugneriiPerson:
bd–Extracta sunt nomina accusatorum retroscriptorum.Addition on the bottom–bd

Notes

  1. Change of hand: other hand (B).
  2. Change of hand: main hand (A).
  3. Correction inline, replaces: deceptus.
  4. Deletion by strikethrough: viri.
  5. Marginal note in the left margin by other hand (B).
  6. Marginal note in the left margin by other hand (B).
  7. Addition inline in another hand.
  8. Corrected: confestim.
  9. Marginal note in the left margin by other hand (B).
  10. Corrected: prenominatis.
  11. Marginal note in the left margin by other hand (B).
  12. Corrected: procurator fidei.
  13. Corrected: .
  14. Omission, restored by analogy.
  15. Deletion by strikethrough: s[ub].
  16. Corrected: benigne.
  17. Correction above the line, replaces: cavillationum.
  18. Correction overwritten, replaces: hospites.
  19. Deletion by strikethrough: in[frascriptas].
  20. Corrected: PetrusPerson: .
  21. Addition on the left margin.
  22. Correction overwritten, replaces: patre.
  23. Deletion by strikethrough: Jaq[uetus].
  24. Deletion by strikethrough: facta.
  25. Corrected: et.
  26. Corrected: solutus.
  27. Corrected: ieri.
  28. Corrected: addens.
  29. Deletion by strikethrough: de.
  30. Corrected: .
  31. Omission, restored by analogy.
  32. Addition on the right margin" in another hand by insertion mark.
  33. Corrected: renunciantes.
  34. Deletion by strikethrough: de.
  35. Deletion by strikethrough: de.
  36. Corrected: viris.
  37. Correction overwritten, replaces: [p]redicatorum.
  38. Corrected: solertem.
  39. Addition on the right margin" in another hand by insertion mark.
  40. Corrected: veri.
  41. Addition interlinear.
  42. Corrected: a.
  43. Deletion by strikethrough: sancte matris.
  44. Addition interlinear in another hand.
  45. Deletion by strikethrough: omnip[otenti].
  46. Corrected: auctoritatibus.
  47. Addition on the right margin".
  48. Addition on the left margin.
  49. Deletion by strikethrough: qui.
  50. Corrected: ascendas.
  51. Corrected: lampadem.
  52. Deletion by strikethrough: jegu[nabis].
  53. Corrected: quorumcumque.
  54. Deletion by strikethrough: pro[ut].
  55. Change of hand: other hand (B).
  56. Addition on the bottom.
  1. L’Hôpital Marie-Madeleine du Mont-JouxPlace: , situé alors en dehors de la ville, à proximité du pont de VeveyPlace: , est le plus ancien hôpital de VeveyPlace: (XIIIe siècle). Le vocable Marie-Madeleine provient de la chapelle qui en dépend (De Montet 1884, p. 81–84). Quant aux raisons qui amènent Pierre MunierPerson: à se rendre en ce lieu, voir Ostorero 1995, p. 119–120.
  2. Pierre MunierPerson: était meunier du moulin de la paroisse de CorsierPlace: , qui appartenait en partie à l’hôpital du Mont-JouxPlace: . Il est donc possible que ce lieu serve de terrain de rencontre informel entre lui et l’inquisition (Ostorero et al. 1999, p. 120).
  3. L’église paroissiale de CorsierPlace: est placée sous le vocable de saint Maurice (Mottaz 1982, t. 1, p. 530).
  4. Voir le procès de Jaquet DurierPerson: . Par cette mention, nous apprenons qu’Antoine BronPerson: , dénoncé comme complice dans les deux procès précédents, vient d’être brûlé comme hérétique.
  5. Le sens de ces derniers mots demeure obscur : s’agit-il d’un pacte préalable avec le diable ?
  6. Ce nom attribué au diable surprend, puisque ce mot est employé pour désigner un cri prononcé par le démon dans le procès de Jaquet Durier (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 14 et Ostorero 1995, p. 207, n. 21). Il s’agit donc probablement d’une confusion de la part de l’inquisiteur, du greffier ou de l’accusé.
  7. Commence ici l’une des rares sentences conservées dans le registre Ac 29, avec formule d’abjuration.
  8. Le moulin de CorsierPlace: appartient pour les deux tiers à l’hôpital du Mont-Joux,Place: et pour le tiers restrant à l’hôpital Neuf du Vieux-MazelPlace: depuis 1336Date: 1336 (De Montet 1884, p. 83 et p. 75, doc. 84–85 et Ostorero 1995, p. 119–120).