check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 20-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, by Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega and Martine Ostorero

Citation: SDS VD D 1 20-1

License: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Jean Gallot, de Corsier-sur-Vevey

1484 February 21 – March 6. Château d’Attalens

Jean Gallot, de Corsier, comparait le 21 février 1484 au château d’Attalens devant Damien Berruyer (« Berruerii »), vice-inquisiteur et représentant de l’administrateur de l’évêché de Lausanne et doyen de Sion. Après la deuxième monition, l’inculpé avoue et dénonce deux personnes déjà brûlées (son frère et sa belle-sœur). Le 24 février, suite à la troisième monition, Jean poursuit ses aveux et dénonce deux autres personnes (un homme et une femme). Le lendemain, après la quatrième monition, l’inculpé refuse de continuer ses aveux ; le procureur de la foi demande alors à la cour de l’interroger sur plusieurs articles. Le 26 février, après avoir entendu les réponses aux susdits articles, le procureur de la foi demande la sentence interlocutoire afin de soumettre l’inculpé à la question, laquelle sentence sera rendue par la cour ce même jour et exécutée immédiatement. Jean confirme alors ses aveux et dénonce quatre hommes comme complices. Au total, Jean Gallot mentionne 7 complices (5 hommes et 2 femmes). Le 4 mars, le procès est clos et la cour assigne les parties au 6 mars pour entendre la sentence dans l’église d’Attalens.

Les procès de Jaquet de Panissère (SDS VD D 1 14-1 : ACV, Ac 29, p. 228–258), Jordana de Baulmes (SDS VD D 1 15-1 : ACV, Ac 29, p. 208–227), Claude Bochet (SDS VD D 1 16-1 : ACV, Ac 29, p.  264–275), Jean Poesiouz (SDS VD D 1 17-1 : ACV, Ac 29, p. 301–312), Jeannette Barattier (SDS VD D 1 18-1 : ACV, Ac 29, p. 276–300), Antoine de Vernex (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 313–327) et Jean Gallot (SDS VD D 1 20-1 : ACV, Ac 29, p. 333–348) ont tous été intentés entre 1477 et 1484. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique, après la première vague des années 1448–1449.

Le procès de Jean Gallot occupe les pages 333 à 348 du registre Ac 29. On trouve une note sur la page de garde de l’ancien « dossier Gallot », tandis que le verso de la page est resté vierge. Le procès-verbal à proprement parler débute à la page 335 pour finir à la page 341. Les pages 342 à 347 n’ont pas été utilisées. La dernière page de l’ancien dossier comporte trois inscriptions, dont deux rassemblent celles du dos de l’ancien « dossier Barratier ». Les actes du procès de Jean Gallot ont été signés par Humbert de Gerdil ; cependant, nous ne pensons pas qu’il en soit l’auteur parce que le premier procès-verbal indique clairement comme notaire un certain Rodolphe Macri, bourgeois de Corsier. Comme tout le procès relève de la même main, y compris ce premier interrogatoire, il faut sans doute attribuer sa rédaction à Rodolphe Macri. Humbert de Gerdil a donc simplement apposé sa signature au procès-verbal déjà rédigé. La plus grande partie des annotations en marge proviennent de la main qui a rédigé le reste du procès-verbal. Cependant, la page 338 comporte quatre annotations d’une main inconnue, probablement rajoutées lors d’une lecture plus tardive.

Edition Text

[Registratur’s sign on the left margin in a hand of the 20th century:] 1484, février–marsDate: 1.2.1484 – 31.3.1484

Processus Johannes GallotPerson: parrochie de
CorsiePlace: mandamenti de AtthalenPlace: LausannensisPlace:
dyocesis de anno Domini Mo CCCCo LXXXIIII de
mensibus februarii et marci
Date of origin: February 1484 – March 1484
.
Right

[p. 334]Page break
[p. 335]Page break

JhesusPerson: Centered

Processus ex mero sacre inquisitionis fidei
officio instantique eiusdem sacre fidei procuratoreTerm:
formatus
contra et adversus Johannem
Gallot
Person:
parrochie de CorsiePlace: mandamenti
de AtthalenPlace: LausannensisPlace: dyocesis.
Right

Anno Domini Mo CCCCo octuagesimo tercio et die XXI mensis februariiDate of origin: 21.2.1484,
in dicto castro de AtthalenPlace of origin: sequitur inquisitio seu inquisitionalCorrected: inquisitionalisa
processus, qui et que fiunt et fieri proponunt per me Rodulphum b
Macri
Person:
burgensemTerm: CorziatiOrganisation: et dicte sacre fidei inquisitionis
officii scripbam de mandato venerabilis religiosi fratris Damiani
Berruerii
Person:
1 ordinis fratrum PredicatorumOrganisation: , in dyocesi LausannensiPlace: c–viceinquisitorem
generalem
Corrected: viceinquisitorisTerm: generalis
–c per reverendum patrem fratrem Franciscum GranetPerson: 2 eiusdem
ordinis, sacre theologie egregium professorem, in dyocesi LausannensiPlace: ,
GebennensiPlace: et SedunensiPlace: sacre fidei inquisitorem generalem
vicariumque in hac parte reverendi domini d–Johannis BalisteriiPerson: 3 administratoris
episcopatus LausannensisOrganisation: , decani SedunensisOrganisation:
Addition inline in another hand
–d4, contra et adversus Johannem GallotPerson:
parrochie de CorsiePlace: eiusdem dyocesis LausannensisPlace: inquisitum, superius
intitulatum. Qui de mandato prefati domini viceinquisitoris
captus extitit et in carceribus castri de AtthalenPlace: in dicta
parrochia tamquam de fide suspectus notatusque et vehementer
diffamatusTerm: de dampnatoTerm: heresis crimineTerm: .
Quiquidem JohannesPerson:
existens et personaliter constitutus coram prefato domino viceinquisitore
omni carceris vinculo solutus ac per eundem examinatus et interrogatus
eius mediante juramento in ipsius viceinquisitoris manibus
et ad sancta Dei euvangelia corporaliter tacta prestito tamquam
principalis in facto suo et ut testis in facto alieno, vedelicetCorrected: videlicete
primo an sciat causam sue detentionis, prius sibi appositis
quomodo Ecclesia numquam claudit gremium redeunti nec peccati venia
penitentis quovis tempore denegatur ; qui dixit quod nescit.
Deinde
paulo post advisitatusNotable spelling dicit quod ita, quia castellanusTerm: eiusdem
castri sibi dixit quod ipse erat captus pro heresis crimine.

Item interrogatus an habeat aliquos emulos seu malivolos in
dicta parrochia de CorsiePlace: nec in circumvicinis locis, qui dixit quod non.

Item interrogatus an umquam per aliquem seu aliquos crimen heresis
fuerit sibi improperatum, qui respondit quod non.

Item interrogatus an sciat fidem catholicam, dixit se scire Pater
Noster et Ave Maria. Credo dixit se nescire neque Benedicite.
[p. 336]Page break

Item interrogatus an in quolibet festo sancto PascheTerm: Date: floating holiday fuit confessus
et eucaristie sacramentum, ut moris est unicuique fideli christiano,
receperit, dixit quod sic. Et dixit se nichil aliud scire, pronunciando et dicendo hec verba : « Utinam essem perfectus hereticusTerm:
et ita malus si umquam fuerit aliquis, quia dicerem vobis veritatem
pro leviori experditione mea »
.

Interrogatus si aliqua alia velit dicere, eidem presentando misericordiam
Ecclesie et monendo eundem pro secunda monitione. Quiquidem dicit : « NonAddition above the linef aliud
dicam, etiam si deberetis me excoriare »
, jurando per Deum se esse
innocentem et nichil scire de crimine heresis.
Qua propter auditis verbis
per dictum JohannemPerson: prolatis, instante procuratore fidei fuit assignatus
ad quartam horam post meridiemDuration: afternoon. Et hoc pro secunda monitione,
g–presentibuse domino Petro de ClausuloPerson: , domino Petro de BorelloPerson: , domino
Anthonio MichodiPerson: curatoTerm: dicti loci de AtthalenPlace: , domino Johanne
Michodi
Person:
, domino Johanne HenriciPerson: , nobili viro Nycodo TibiePerson: ballivoTerm:
LausannensiPlace: , nobili Francisco JulliariPerson: et Anthonio BachellardiPerson: .
Addition inline in another hand
–g

Anno quo supra, die et hora quarta post meridiemDuration: afternoonDate of origin: 21.2.1484 idem Johannes
Gallot
Person:
instante procuratore fidei et vigore assignationis
comparuit coram domino viceinquisitoriNotable spelling. Quiquidem viceinquisitor
semper eidem misericordiam ecclesiamecclesiasticam presentando, dixit eidem JohanniPerson: ,
si esset advisatus et si aliqua vellet dicere de crimine pro quo
detinebatur et inculpabatur. Quiquidem Johannes GallotPerson:
dixit prout sequitur :

Et primo quod sunt tres anni salvo pluriDate: 1481 ipso existente in quadam
tristicia seu malenconia, et hoc racione paupertatis, itinerando
in dicta parrochia sua in quodam loco vocato In Cresto de SalesPlace: . Et incontinenti reperit Ginodum GallotPerson: et eius uxoremPerson: , combustos, quih dixerunt
eidem JohanniPerson:  : « Opportet quod nos vadamus ad domum fratris nostri ad
procurandum sibi aliquod malum domui sue »
.
Interrogatus qua de
causa volebant et dicebant alii sibi velle procurare malum,
dixit quod eos non interrogavit, nec fuerunt in predicta domo.

i–introitusMarginal note in the left margin–i Item modico successu temporis idem Johannes GallotPerson: ivit ad quondam
locum vocatum AfforaPlace: 5 pro lignis j–colligendum Corrected: colligendis–j. Et incontinenti,
ipso existente in malenconia, reperit dyabolum in specie unius
hominis habensCorrected: habentisk vestem brevem quasi nigri coloris. Quiquidem
dyabolusTerm: eidem JohanniPerson: dixit : « Johannes GallotPerson: , tu es tristis,
[p. 337]Page breakdolens et pauper. Si velis michi credere, faciam te divitem. Sed
opportet quod facias michi homagiumTerm:  »
. Quod et fecit sine ulterioribus
verbis. Et quia dictus JohannesPerson: erat pauper l, dyabolus
m–tributumMarginal note in the left margin–m promisit sibi dare qualibet ebdomadaRepeated duration: 1 week unum grossum, et
dictus JohannesPerson: sibi promisit dare in signum veri homagii qualibet
septimana unum denariumCurrency: 1 penny pro homagio. Quod et hoc fecit n–semel tantumAddition inline in another hand–n.

Item interrogatus per prefatum dominum viceinquisitorem de modo
faciendi homagium et forma, dixit instigante et consulente
o–Nomen dyaboliTerm: Marginal note in the left margin–o dyabolo : « Dixi in hec verba : Ego, Johannes GallotPerson: , nego
Deum omnipotentem, virginem MariamPerson: et quidquid de Deo est, et te
dyabolum, vocatum GrabrierPerson: 6, recipio in magistrum meum »
.
Et cum
magis fuerit super confessatum per ipsum, et sponte nichil aliud voluit
dicere, sed dicit : « Habeatis pacientiam, quia aliud nonAddition above the line in another handp feci ne scio ». Quare
instante procuratore fidei fuit assignatus pro tercia monitione ad diem
XXIIII dicti mensis februarii
Date: 24.2.1484
, presentibus q–dominis Anthonio MichodiPerson:
curato dicti loci de AtthaleniPlace: , Petro de ClausoPerson: , Petro de BorelloPerson: ,
Johanne MichodiPerson: , Johanne HenriciPerson: presbyterisTerm: , nobilibus et discretis r
Nycodo TibiePerson: ballivo LausannensiPlace: , Francisco JulliardiPerson: , Anthonio
Bachellardi
Person:
Addition inline in another hand
–q.

Anno et die XXIIII dicti mensis februariiDate of origin: 24.2.1484, vigore assignationis comparuerunt
dicti, procurator fidei et dictus Johannes GallotPerson: , et per prefatum dominum
viceinquisitorem monitus pro tercia monitione, eidem presentando misericodiam
Ecclesie, idem viceinquisitor dixit eidem JohanniPerson:  : « Johannes GallotPerson: ,
prout dixi tibi, poteris salvare animam, corpus, honorem et bona solum
quod velis dicere puram et meram veritatem »
. Et precepit eidem dicere
sub juramento per presens sibi prestito et dato.
Et primo dixit quod omnia
per ipsum superius confessata sunt vera et hoc in periculum anime sue.

Deinde interrogatus super nonnullis per ipsum superius confessatis, quod omnimodam
respondeat veritatem, dixit se paratum respondere.

Et primo super eo quia interrogatus fuit, si quolibet anno confessus
fuerit in Ebdomada SanctaDate: floating holiday prout decet verum christianum suo proprio
sacerdoti omnia peccata sua, et istud peccatum ydolatrie, dixit et
respondit quod a tempore quo fecit homagiumTerm: predicto eius magistro
dyabolo, quolibet anno confessus est omnia peccata sua, dempto isto peccato
ydolatrieTerm: .
Et interrogatus quare non confitebatur istud peccatum sicut
et alia peccata, dixit quod hoc fecit ex precepto dicti dyaboli, magistri
sui.

Item interrogatus si quolibet anno etiam post dictum homagium et
confessionem factam receperit corpus ChristiTerm: , et quomodo usus est,
dixit quod recepit prout alii boni christiani, sed ex precepto
[p. 338]Page breakdicti magistri dyaboli duabus vicibus sacro ipso corpore Christi recepto
manibus suis pollutis ipsum ab ore extraxit. Deinde juxta domum
suam propriam in quodam rivullo aque progessit. Et hoc dixit fecisse
ex precepto magistri sui.

s–Nomen dyaboliMarginal note in the left margin–s Item dixit quod quando fecit homagium predicto magistro suo vocato GrabrierPerson: ,
ipse dyabolus sibi apparentem erat in specie unius hominis, et quando probuit
t–HomagiumMarginal note in the left margin–t consensum de faciendo sibi homagium, ipse dyabolus illico et incontinenti conversus est in speciem unius cattiTerm: , quem obsculatus est
in posterioribus. Que posteriora erant callida u.

Item interrogatus de censu et tributo sibi promisso per dictum dyabolum,
si receperit, dixit quod numquam recepit nisi semel, videlicet tres grossos.
Et ipse dictus JoJohannes GallotPerson: in signum veri homagii inmediate
post homagium sibi factum, dedit eidem dyabolo unum capriolum,
circa festum PentechostisTerm: Date: floating holiday sibi dyabolo portatum per prefatum JohannemPerson:
juxta unam parvam aquam prope domum in qua habitabat. Et dictum
censum numquam solvit nisi semel.

Item interrogatus siAddition above the linev, post dictum homagium factum eidem dyabolo vocato GrabrierPerson: ,
quid idem dyabolus eidem precipiebat seu precepit, dixit quod idem magister
w–Precepta dyaboliMarginal note in the left margin–w suus sibi et suis complicibus precipiebat quod facerent multa mala.

Interrogatus que mala, dixit nocere hominibus, animalibus, etcAbbreviation. Tamen
dixit se nichil fecisse nec umquam alicui nocuisse.
Item ulterius dixit quod dyabolus eidem precepit ire ad sectamTerm: hereticorum.
Interrogatus
x–Prima sectaMarginal note in the left margin–x si hoc fecerit, dixit quod sic.
Interrogatus in qua prima secta fuit,
dixit in quodam loco vocato PerrealPlace: Language change: French7.
Interrogatus qua die et hora
et quomodo ivit de dieDuration: day, dixit quod quadam die jovisDuration: Thursday circa horam
novam noctis
Duration: night
. Dixit etiam quod ivit pedes.
Interrogatus quomodo
poterat videre, dixit quod mediante quodam lumines y–modicum obscurosCorrection inline, replaces: modus obscuro–y.

Interrogatus qui erant presentes, dixit quod non erant in ista
z–ComplicesMarginal note in the left margin–z prima secta nisi Ginodus GallotPerson: et uxorPerson: sua, qui postea
fuerunt combusti, PhilippaPerson: , uxor Johannis PictierPerson: de GrangiisPlace: .

Interrogatus si ibidem erat magister suus, dixit quod sic.
Interrogatus
quid ibidem faceruntNotable spelling in ista prima secta, dixit quod biberunt vinum et
comederunt carnes, panem apportatum [fuit]Omission, restored by analogyaa per dictum Johannem GallotPerson:
et eius uxoremPerson: 8.
Interrogatus que carnes erant, dixit quod carnes vituli,
prout sibi videbatur.
Interrogatus quid post illam comestionem fecerunt,
dixit quod recesserunt quilibet ad domum suam.
Interrogatus de
ab–Secunda sectaMarginal note in the left margin–ab secunda secta ubi fuit tempta, dixit in quodam [loco]Omission, restored by analogyac vocato ad
PerevernogePlace: Language change: French9.
Interrogatus quid ibi fecerunt, dixit quod sicut in prima
secta et cibaria aportata fuerunt per superius nominatos.
Interrogatus
quid pro parte sua, dixit quod nichil portavit nec portabat.
Interrogatus
quomodo ibat ad sectam, cum locus secte sit remotus a domo sua,
dixit quod mediante quodam baculo sibi traditto per dictum suum magistrum.
[p. 339]Page break

Interrogatus si sibi tradiderit aliquid aliud cum baculoTerm: et ubi est dictus
baculus, dixit quod dyabolus nichil aliud ibi tradidit nisi dictum
baculum. Et quod dictus baculus est in domo sua cum certis lignis
et quod non poset reperiri nisi per ipsum JohannemPerson: .
Interrogatus
qui erant ex suis complicibus in dicta secta et quos realiter
vidit, dixit quod vidit jam superius nominatos. Et primo
ae–ComplicesMarginal note in the left margin–ae Johannem GallotPerson: fratem suum et uxoremPerson: suam videlicet dicti JoJoahhnis GallotPerson: ,
combustos, Johannem RumyCorrection inline, replaces: RunyafPerson: de GrangiisPlace: parrochie de AtthalenPlace: .
Et dixit se non vidisse alios et quod numquam fuit nisi in istis
duabus sectis. Et istud dixit in periculum anime et cum juramento
in hec verba : « Per Deum, nescio aliud ».
Interrogatus de preceptis dyaboli,
dixit ut superius, videlicet quod dyabolus eisdem multa mala facere precepitCorrected: ag, sed ipse nulli nocuit ;
presentibus quibus supra.

Anno quo supra et die XXV eiusdem mensis februariiDate of origin: 25.2.1484, idem JoesJohannes GallotPerson:
per prefatum dominum viceinquisitorem ah–et etCorrected: et–ah monitus pro quarta
et ultima monitione, eidem presentando misericordiam Ecclesie ut supra,
etiam vigore juramenti sibi prestiti dixit : « Interrogetis me quantum
volueritis, quia nichil a me habebitis et sufficiat que dixi vobis »
.
Interrogatus
si recordetur de superius confessatis per ipsum et ista sive illa per
ipsum confessata sint vera, dixit quod sic.
Interrogatus si fuerit
in aliquibus preter quam ai–in inCorrected: in–ai suo processu superius nominatis sectis, dixit
quod non.
Interrogatus de baculo sibi traditto per dictum suum magistrum,
ubi est et quod meram dicat veritatem, dixit : « Vere, ego nescio ». Et dixit : « Si
permittatis me abire, ego aportabo vobis »
.
Auditis istis, petiit procurator
fidei ipsum Johannem GallotPerson: respondere ad formam super nonnullis per ipsum
procuratorem producendum aut questioni subiciendum, donec et quousque ab ore
suo veritas eruatur. Istud petit visis informacionibus sumptis contra eundem
JohannemPerson: , visis etiam variacionibus suis. Quiquidem JoesJohannesPerson: dixit :
« Nichil aliud scio, excorietis me ». Qua propter fuit idem JoesJohannesPerson: assignatus
ad audiendum proponenda per prefatum procuratorem ad diem crastinamDate: 26.2.1484 ;
presentibus quibus supra.

Anno quo supra et die XXVI vigoreDate of origin: 26.2.1484 assignacionis comparuerunt JoesJohannes
Gallot
Person:
ex una parte et procurator fidei ex altera, petens ipse
procurator fidei responderi ipsum JohannemPerson: , et ipse JoesJohannesPerson: se
ad singula responsurus.

Sequitur ea que petit ipse procurator fidei, petit
ipsum responderi puram et meram
veritatem, alioquem petit torqueriTerm: .
Right


Et primo qua de causa ipse JoesJohannesPerson: intravit sectam et quis
eundem posuit in predicta secta.
Secundo quomodo
fecit homagium dicto dyabolo et quo nomine vocatur. In quo loco,
in qua specie sibi apparuit.
Tercio modo et forma negationis
Dei et fidei.
Quarto quid dedit dyabolo predicto
[p. 340]Page breakde corpore proprio aut si dederit censu ; et quid post mortem.

Sexto10 fuit in diversis sectis, in quibus et de tempore, quodCorrected: quotaj
sunt anni quibus intravit sectam.
Septimo qua die et hora
ivit ad secCorrection overwritten, replaces: paktam et quo lumine utuntur.
Octavo quos actus fecit
et faciunt predicti heretici, et quid dyabolus eisdem precipit.
Nono
quantis vicibus fuit in sectis et quos realiter ibidem vidit et
cognovit.
Decimo quid dyabolus eidem precipiebat et suis
complicibus.
Undecimo si quolibet anno confessus fuerit suo
proprio sacerdoti omnia peccata sua, et istud peccatum ydolatrie.

Duodecimo si sacrum corpus Christi quolibet anno receperit et quomodo
usus est.
Terciodecimo a quo tempore non vidit magistrum
suum et quid in ultimis verbis dyabolus eidem JohanniPerson: dixit.
Quartodecimo qua de causa quoniam scivit se ita peccasse contra Deum
et fidem catholicam, quare non venit ad confessionem.

Petit procurator ad ista superius proposita
ipsum Johannem GallotPerson: responderi.
Left

Responsio predicti JoisJohannis GallotPerson: Centered


Ad primum ubi queritur qua de causa, respondet quia etiam in maxima
necessitate et se reperit in loco superius nominato et fecit prout
al–Nota de variacionibus
introitus per eum
jam superius dictis
Marginal note in the left margin
–al jam confessus est. Et in crastinum super isto primo articulo dixit quod
frater suus Ginodus GallotPerson: , videns paupertatem dicti eius fratris,
quadam die prope domum suam dixit eidem frater : « Tu es pauper,
si velis michi credere, ducaberis »
. Et post plurima verba idem Johannodus
Gallot
Person:
duxit eumdem JoJohannemPerson: ad locum quemdam vocatum PerreauzPlace: Language change: French. Et ibidem [apparuit]Omission, restored by analogyam dyabolum
qua supra in suo processu.
Ad secundum, tercium et quartum respondet
ut prius, ad quintum, sextum, septimum, octavum, nonum, decimum usque ad ultimum
respondet ut prius.

Visa prima confessione que non fuit confestim facta, viso juramento
sibi dato, visa gracia sibi presentata, visis informacionibus contra
eundem sumptis, visis variacione de introitu dicte secte et
pluribus aliis, idem procurator fidei petit per corpus suum proprium
examinari et interloqui. Quibus auditis, de consilio discretorum 11.

Nos frater Damianus BerrueriiPerson: , viceinquisitor, processimus ad sentenciam
interloqutoriam, que talis est et sequitur secundum formam
juris et ad peticionem procuratoris fidei racionaliter requirentis et
petentis ; presentibus quibus supra.

Pen and ink drawingChristiPerson: nomine invocato a quo omne rectum judicium procedit, non declinantes
a dextris neque a sinistris, sed equo libramine ut de vultu Dei nostrum
[p. 341]Page breakprodeatCorrection above the line, replaces: prediatan judicium et occuli nostri videant equitatem, audita fama,
auditis clamoribus contra te Johannem GallotPerson: laborantibus, visis indiciis
ac ao per te confessatis et viriacionibusCorrected: variacionibusap atque perjurio, ac blasphemiaTerm:
que etiam coram nobis sepius prolata, et mendaciis, de consilio
peritorum te questioni subiciendum condempnamusAddition on the right margin" by insertion markaq, donec et quousque veritas ab
ore tuo eruatur, citra tamen sanguis effusionem et membrorum
mutilacionem de quibus expresse protestamur. In nomine Patris12.

Lata fuit hec sentencia per dominum viceinquisitorem die qua supraDate of origin: 26.2.1484. Qua
lata, petiit ipse procurator fidei exequi et dari exequcioni.

Deinde ipse dictus JohannesPerson: fuit ductus ad aulam magnam
dicti castri ; et dum ducebatur ad predictum locum dicte torture, dixit
idem JohannesPerson:  : « Per Deum, nichil aliud habebitis a me », et : « Habeatis
pacientiam »
. Ac tamen per dominum castellanum et nonullos alios
fuit ligatus a tergo, et ligatis manibus rogavit ipsum non torqueri,
se offerens omninodam dicere veritatem. Qua propter non fuit tractus nec
in corpore molestatus, sed fuit assignatus, quia erat hora octava de
mane, ad horam decimam
Duration: morning
.

Hora decimaDuration: morning coram superius nominatis dixit idem JoesJohannes GallotPerson: coram
ar–ComplicesMarginal note in the left margin–ar superius nominatis : « Ecce domine viceinquisitor et vos domini, nec
timore, nec amore, sed pro veritate dico duo : primo omnia
superius per me confessata sunt vera. Et ultra obmisi unum,
videlicet super complicibus meis ; in sinagogisTerm: dyaboli vidi superius
nominatos et Johannem Millioz antennatumPerson:  »
. Et dixit ipsum vidisse
tantum modo in una secta, videlicet in ultima. Item Vuillelmum BerruyerPerson:
as–Nota
contra Vuillelmum BerruerPerson:
de ChardonaPlace:
Marginal note in the left margin
–as filium Mermeti BerrueyerPerson: de ChardonaPlace:  ; item Petrum DecimatorisPerson:
filium quondam Johannis DecimatorisPerson: , qui fuit combustus, de ChardonaPlace:  ; item
vidit in dicta secta Petrum DecimatorisPerson: filium quondam Johannis Decimatoris
antenatum
Person:
, qui vocatur parvus PetrusPerson: de ChardonnaPlace: , et dixit
in periculum anime sue alios non scire nec vidisse. Sed petiit
amplius non ipsum interrogari, sed omninodam in suo processu facere
conclusionem, dicendo ulterius : « Si dicerem vobis aliqua alia,
non essent nisi mendacia, et supplico pacientiam habeatis »
. Auditis
istis, fuerunt assignati procurator fidei et ipse JohannesPerson: ad
concludendum in dicto processu ad quartam mensis marciiDate of origin: 4.3.1484.
Quiquidem
comparuerunt, et fuit interrogatus dictus JoesJohannesPerson: [si]Omission, restored by analogyat velit aliquod dicere in oppositum
contra dictum procuratorem et si velit quod fiat conclusio in suo processu,
dixit quod sic. Et sibi procurator fidei petiit concludi. Qua
propter per ipsum viceinquisitorem fuerunt assignati ad diem
VI huius mensis
Date of origin: 6.3.1484
in ecclesia de AthallenPlace: , audituri sentenciam domini
viceinquisitoris ; presentibus quibus supra.

[Signature:] notarius Humbertus de GerdiliPerson:
Notarial sign
[p. 342]Page break
[p. 343]Page break
[p. 344]Page break
[p. 345]Page break
[p. 346]Page break
[p. 347]Page break
[p. 348]Page break
au–Materia valisAddition at the top of the cover–au
av–JoJohannees Chapuys alias AymbazPerson: et JoJohannes CoiretPerson: .Addition at the bottom of the cover–av

Notes

  1. Corrected: inquisitionalis.
  2. Deletion by strikethrough: off[icii].
  3. Corrected: viceinquisitorisTerm: generalis.
  4. Addition inline in another hand.
  5. Corrected: videlicet.
  6. Addition above the line.
  7. Addition inline in another hand.
  8. Deletion by strikethrough: d.
  9. Marginal note in the left margin.
  10. Corrected: colligendis.
  11. Corrected: habentis.
  12. Deletion by strikethrough: dyabolus.
  13. Marginal note in the left margin.
  14. Addition inline in another hand.
  15. Marginal note in the left margin.
  16. Addition above the line in another hand.
  17. Addition inline in another hand.
  18. Deletion by strikethrough: o.
  19. Marginal note in the left margin.
  20. Marginal note in the left margin.
  21. Addition inline in a later hand: et postea dixit frigida.
  22. Addition above the line.
  23. Marginal note in the left margin.
  24. Marginal note in the left margin.
  25. Correction inline, replaces: modus obscuro.
  26. Marginal note in the left margin.
  27. Omission, restored by analogy.
  28. Marginal note in the left margin.
  29. Omission, restored by analogy.
  30. Deletion by strikethrough: Peregerne.
  31. Marginal note in the left margin.
  32. Correction inline, replaces: Runy.
  33. Corrected: .
  34. Corrected: et.
  35. Corrected: in.
  36. Corrected: quot.
  37. Correction overwritten, replaces: p.
  38. Marginal note in the left margin.
  39. Omission, restored by analogy.
  40. Correction above the line, replaces: prediat.
  41. Deletion by strikethrough: parte.
  42. Corrected: variacionibus.
  43. Addition on the right margin" by insertion mark.
  44. Marginal note in the left margin.
  45. Marginal note in the left margin.
  46. Omission, restored by analogy.
  47. Addition at the top of the cover.
  48. Addition at the bottom of the cover.
  1. Damien BerruyerPerson: est en 1464Date: 1464 déjà vicaire de l’inquisiteur Victor MassenetPerson: . Il instruit à FruencePlace: le procès contre Perrissone GappitPerson: (ACV, Ac 29, p. 160–179).
  2. François GranetPerson: est nommé inquisiteur dès 1484Date: 1484. En 1481Date: 1481, il agit comme vicaire de l’inquisiteur Thomas GogaPerson: à NeuchâtelPlace: dans les procès de quatre hommes (Hansen 1901, p. 499–500 ; Modestin 2016). Dix-huit ans plus tard, il est mentionné dans un document comme étant dans l’entourage de Victor MassenetPerson: (Reymond 1918, p. 37). En même temps que François GranetPerson: , cette source cite également Jean BlanchetPerson: , qui est vice-inquisiteur 1480 à 1482Date: 1.1.1480 – 31.12.1482 ; il instruit les procès de Jean PoesiouxPerson: , Jeannette BarattierPerson: et Antoine de VernexPerson: .
  3. Jean BalisteriPerson: est doyen de SionOrganisation: à partir de février 1483Date: February 1483. Avant la mi-novembre de la même année, l’évêque de LausanneOrganisation: , Benoît de MontferrandPerson: lui amodie les revenus de son évêché et le nomme vicaire général (HS, 1/4, p. 242). Serait-ce lui qui fait emprisonner pour acte d’hérésie un homme à OuchyPlace: en 1487Date: 1487 (ACV C VI f 53) ?
  4. Ajouté plus tard dans un espace laissé en blanc.
  5. N’a pas pu être identifié ; toutefois, « Afforets », « Affores » est un lieu-dit répandu qui se compose de « ad » et de « forestus » – forêt et qui doit signifier près de la forêt. Peut-être Les RaffortsPlace: , entre OronPlace: et ThioleyresPlace: .
  6. A rapprocher de GrabierPerson: , nom du démon mentionné dans le procès d’Antoine de VernexPerson: en 1482Date: 1482 (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 320).
  7. N’a pas pu être identifié.
  8. Il ne s’agit certainement pas de l’accusé, mais de son frère et de sa belle-sœur mentionnés plus haut.
  9. Eventuellement « PerevuatPlace:  », « PerreyvuatPlace:  », sur la commune de BossonnensPlace: .
  10. Le cinquième point manque.
  11. La phrase s’arrête brusquement.
  12. La sentence s’arrête ici, il devrait suivre etcAbbreviation.