[Note d’archives dans la marge de
gauche :] 1482
Processus inquisitionalis ex mero inquisitionis
officio instante procuratore fideiTerme : , formatus
contraCentré
Antonium de VernexPersonne : de ChesallesLieu : supra HoronsLieu :
LausannensisLieu : diocesis.
17 avril 1482
Anno Domini millesimo IIIIC LXXX secundo, die vero mercurii
decima septima mensis aprilisDate : 17.04.1482, coram venerabili fratre
Johanne
BlanchetiPersonne : ordinis PredicatorumOrganisation : , in dyocesi
LausannensiLieu :
viceinquisitoreTerme : auctoritate apostolica specialiter deputato, constitutus
in
castro de HoronsLieu d’origine : 1 supranominatus
Antonius de VernexPersonne :
de
heresis crimineTerme : accusatus et
diffamatusTerme : . Quiquidem
AntoniusPersonne :
ad mandatum prefati domini viceinquisitoris juravit super
sanctis Dei euvangeliis dicere, recognoscere et respondere
puram et meram veritatem de et super interrogatoriis
sibi fiendis et fidem catholicam ac crimen heresis
concernenCorrigé de : concernentibusa,
etcAbréviation.
Deinde idem dominus viceinquisitor prefatum Antonium VernexPersonne :
presentem et audientem monuit canonice in forma
juris et eundem advisavit de salute anime sue et quod
Ecclesia est misericors nec claudit gremium reddeunti.
Post modo eundem Antonium VernexPersonne : interrogavit de causa
sue detentionis ; qui respondit et dixit quod ipse intellexit
ab illis qui eundem ceperunt, quod ipsi capiebant eum
pro fide et ad causam heresisTerme : .
Interrogatus si sit hereticus et sciat opera que faciunt heretici,
dixit quod non.
Interrogatus si sciat et credat aliquos esse hereticos, qui eius
mediante juramento respondit quod nescit si sint vel non sint
heretici.
Interrogatus si sciat tam per
ipsumCorrigé de : seb quam per alium se fuisse et esse accusatus
in aliquibus hereticorum processibus, qui respondit quod non.
Interrogatus si unquam fuit sibi improperatum crimen heresis et
ad causam illius diffamatus
c, qui dixit quod sic, per plures
personas.
Interrogatus de tempore
d huiusmodi diffamationis dixit quod
sunt
circa octo anniDate : 1474 ; et quia talis diffamatio contra
eum laborabat, fuit – jam diu est – captus et carceribus
castri de PallesieuxLieu : mancipatus. Sed quia nichil fuit
in eo compertum de huiusmodi crimine heresis, fuit liberatus.
Interrogatus si habeat malivolos aliquos, qui dixit quod sic,
videlicet
e JobAbréviation et dictum
maiorTerme : de
HoronsLieu : , nec credit
alios habere nec habuisse.
Interrogatus si unquam conversatus fuit cum aliquibus
hereticis sive qui fuerint convicti de heresi, qui respondit quod
sic, videlicet cum Johanne ThomassetPersonne : et Thoma de MediavillaPersonne : ,
non tamen sciebat ipsos esse hereticos.
Interrogatus de locis in quibus cum eisdem conversatus fuit,
dixit quod diversis in locis, eundo ad foros tam
ViviaciLieu :
quam alibi. Et ulterius non fuit interrogatus, sed ad
carceres redductus,
etc.Abréviation, presentibus in premissis nobili
[viro]Omission, complété(e) par analogief Petro
GervasiiPersonne : ,
Johanne JolivetiPersonne : et
Richardo ChassotPersonne : .
18 avril 1482
g–Secunda monitioNote dans la marge de gauche–g Die jovis post Dominicam de QuasimodoTerme : XVIII mensis predicti
aprilisDate : 18.04.1482, coram prefato domino viceinquisitore in
stuphaTerme :
castri de HoronsLieu d’origine : constitutus supra nominatus
AntoniusPersonne : h,
qui per eundem dominum viceinquisitorem fuit monitus secundo
et pro secunda monitione, eidem presentando misericordiam
Ecclesie, si et
quatinusCorrigé de : quatenusi vellet absque
torturaTerme : confiteri crimen
heresis per eum, ut asseritur, commissum. Quiquidem
AntoniusPersonne :
dixit et respondit se non esse hereticum nec velle
illud crimen, quod numquam commisit, confiteri. Et tunc
prefatus dominus viceinquisitor eundem
AntoniumPersonne : redduci
fecit ad carceres et eidem assignavit
ad diem
crastinamDate : 19.04.1482, ad
j–se advisandumCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : audiendu–j et recipiendum
tertiam monitionem,
etcAbréviation., presentibus quibus supra.
19 avril 1482
Alia repetitio cum tertia monitioneCentré
Anno quo supra die vero veneris decima nona
mensis aprilisDate : 19.04.1482 in quadam camera castri de HoronsLieu d’origine : coram
prefato domino viceinquisitore constitutus prenominatus
Antonius VernexPersonne : , quem ipse dominus viceinquisitor monuit
tercio et pro tercia monitione canonica, offerendo sibi
misericordiam Ecclesie, rogando eundem ut vellet sine
tortura recognoscere reatum suum. Quiquidem AntoniusPersonne :
dixit et respondit se velle realiter et veraciter confiteri de
huiusmodi heresis crimine, requirendo prout et requisivit graciam
et misericordiam Ecclesie.
Deinde eius mediante juramento
k–Tempus quo intravit sectamTerme : Note dans la marge de gauche–k dixit et confessus fuit quod
sunt circa decem anniDate : 1472, ipse
Antonius VernexPersonne : causantibus certis differenciis inter eum
et dictum mayor de
HoronsLieu : existentibus, ipse erat valde
melencolicusTerme : et tristis. Et dum semel ipse iret apud
BlonayLieu : Correction à la hauteur de la
ligne, remplace : ViviacumLieu : l pro certis suis negociis unacum
Johanne
ThomassetPersonne : cum quo habebat amicitiam, ipse
AntoniusPersonne :
eandam suam tristiciam et melencoliam ipsi
Johanni
ThomassetPersonne : narravit, asserendo quod si aliquo modo
posset se de eodem maior vindicare, ipse se vindicaret.
Et tunc ipse
Johannes ThomassetPersonne : eidem
AntonioPersonne : dixit
quod si vellet sibi credere, ipse vindicaretur ab eodem.
Et nichil ulterius de eadem materia fuit inter eos tunc
loc
uCorrection par-dessus, remplace : nmtum.
Successive quadam alia die, de qua non
recordatur, ipse
AntoniusPersonne : ,
Johannes ThomassetPersonne : et
Petrus PratozPersonne : se simul reperierunt in certo loco
n–domus dicti AntoniiPersonne : Correction au-dessus de la
ligne, remplace : de quo
tamen non recordatur–n. Quiquidem
ThomassetPersonne : et
PratoPersonne :
dixerunt eidem quod si ipse
AntoniusPersonne : non vellet eos accusare
et vellet eis credere et facere sicut ipsi faciebant, quod
ipse
AntoniusPersonne : haberet multa bona et de inimicis suis
vindicaretur, et maxime de dicto maior. Et tunc
ipse
AntoniusPersonne : eisdem promisit fidem necnon et dare
ipsis
tres cuppas frumentiMesure de volume : 3 köpfe blé (froment) ad finem ut eum vindicarent
de dicto maior. Quas
tres cuppas frumentiMesure de volume : 3 köpfe blé (froment) ipse
AntoniusPersonne :
eisdem
ThomassetPersonne : et
PratoPersonne : solvit, ipsique dixerunt quod
dicto maior dederunt unum malum morsum,
adeo quod de tribus annis futuris non faceret
o
malum eidem
AntonioPersonne : ,
p–dicentes eidem AntonioPersonne : quod postquam ipse biberat cum eis, moriretur. Et hoc fuit in domo dicti maior.Ajout en bas de page avec un signe d’insertion–p Et tunc ipsi declaraverunt
eorum crimen et heresim ipsi
AntonioPersonne : , ac certam diem
captaverunt inter se ad eundum simul ad sectam.
Interrogatus si postea dicti
ThomassetPersonne : et
PratoPersonne : dederunt
q
ipsi maior malum morsum quod promiserunt, dixit
quod sic.
Et tandem dictus
Johannes ThomassetPersonne : ipsum
Antonium VernexPersonne : quadam
die jovis, sunt ultra
octo anniDate : jeudi, 1474, duxit ad sectam, ad locum quemdam,
r–Locus secteNote –r qui vocatur La
ChevaliereLieu : Correction au-dessus de la
ligne, remplace : CostazLieu : s subtus montem de
BlonayLieu : .
Et ibidem invenerunt certas personas necnon et
apparuit ibidem
dyabolusTerme : in forma unius
catiTerme : grisi,
habentis cornua. Et tunc
Johannes ThomassetPersonne :
t–homagiumNote dans la marge de gauche–t dixit ipsi
AntonioPersonne : :
« Iste est magister meus, cui opportet
quod tu facias homagiumTerme : , et tu habebis multa bona,
uti pecunias et animalia in habundantia, ac habebis de
quibuscumque tuis inimicis vindictam ». Quiquidem
Antonius VernexPersonne : u
eidem cato fecit homagium eundem deobsculando in
fine caude.
Deinde negavit Deum, virginem
v–Negatio DeiNote dans la marge de gauche–v MariamPersonne : et totam Trinitatem, ipseque
Johannes ThomassetPersonne :
dixit eidem
AntonioPersonne : quod erat neccesse ut daret eidem
dyabolo unum ex suis membris. Qui
AntoniusPersonne : dedit
w–TributumNote dans la marge de gauche–w unam
x onciam sui
y digiti parvi manus sue
dextre. Quam onciam dyabolus tetigit cum pata sua
et sibi fecit malum. Et adhuc videtur cicatrix
z
in eodem digito.
Interrogatus si tunc dyabolus se mutaverit in aliam
speciem quam cati, dixit quod non pro illa vice.
Item confitetur quod
demonTerme : dedit eidem pro introitu
aa–SalariumNote dans la marge de gauche–aa suo
quatuor ab–florenos renensesCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : Renenses–ab in auroUnité monétaire : 4 florins de Rheintal, quos
ipse
AntoniusPersonne : et
JohannesÀ l’original : Jo ThomassetPersonne : exposuerunt et biberunt
in tabernis.
ac–TributumNote –ac Item confitetur quod quadam alia vice tradidit
Johanni
ThomassetPersonne : unum vitulum ad portandum ad sectam,
quia illu
mCorrection par-dessus, remplace : dad dedit
diaboloTerme : ; quiquidem
ThomassetPersonne :
illum vitulum portavit.
Item et quadam alia vice unam vacham quam etiam dedit
dyaboloTerme : in signum tributi. Et ulterius non fuit
interrogatus sed fuit redductus ad carceres ; presentibus
quibus supra.
20 avril 1482
Alia repetitio cum quarta monitione et
sententia interlocutoriaTerme :
Anno quo supra die vero sabbati vicesima predicti
mensis aprilisDate : 20.04.1482 coram prefato domino viceinquisitore
in loco supradicto constitutus prefatus Antonius
VernexPersonne : ; qui per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus
si premissa confessio per eum facta esset vera, qui eius
mediante juramento dixit et respondit quod per eum
confessata non sunt nec fuerunt vera et quod ipse
tamquam male advisatus illa confessus fuerat
et quod ipse numquam fuit nec est hereticus.
Qua variatione et confessionis negatione per venerabilem fratrem
Stephanum GinodiPersonne : orthodoxe fidei procuratorem audita,
comparuit ipse dominus procurator fidei et per eundem
dominum viceinquisitorem, visa huiusmodi variatione et
negatione super huiusmodi processu,
[petit]Omission, complété(e) par analogieae interloqui ac ipsum
AntoniumPersonne : ad torturam condempnari, donec et
quousque veritas ab eius ore habeatur.
Quibus comparitione et petitione sic factis, visa et
attenta huiusmodi negatione, prefatus dominus viceinquisitor
suam sententiam interlocutoriam contra eundem AntoniumPersonne : tullit
et promulgavit in hunc qui sequitur modum :
ChristiPersonne : nomine invocato, per hanc nostram sententiam interlocutoriam
quam de juris peritorum consilio ferimus in hiis scriptis,
dicimus, promulgamus et declaramus : visis et attentis
diffamationibus, accusationibus, variationibus ac
perjuriis contra te,
Antonium de VernexPersonne : laborantibus,
te fore et esse torquendum et torture subici debere,
donec et quousque veritas a tuo ore habeatur,
citra tamen mortis periculum, sanguinis effusionem
et membrorum mutillationem, de quibus expresse
protestamur, executionem huiusmodi nostre sententie interlocutorie
nobili
Petro GervasiiPersonne : castellanoTerme : de
OronsOrganisation : committentes,
presentibus supra nominatis
Quasiquidem sententia interlocutoria sic, ut permittitur, lata et
promulgata, prefatus fidei procurator petiit predictum
castellanum illam exequi et
executiomCorrigé de : executionemaf demandari.
Quiquidem
AntoniusPersonne : fuit ad locum torture ductus,
conligatus et in altum tractus. Rogavit ut
deponeretur, asserens se velle dicere et recognoscere puram
et meram veritatem. Qui depositus et ad cameram
redductus confessus fuit, ratifficando et approbando
jam premissa per eum confessata, quod sunt
circa
decem vel duodecim anniDate : 01.01.1470 – 31.12.1472 quibus intravit sectam
hereticorum et fecit homagium dyabolo modo, forma
et loco premissis, ibidemque negavit Deum, virginem
MariamPersonne :
et totam Trinitatem.
ag–MaleficiumTerme : Note dans la marge de gauche–ag Interrogatus que maleficia ipse
AntoniusPersonne : a tempore
quo ipse intravit sectam commisit et fecit,
ah qui
dixit et confessus fuit quod quadam vice, certa die
de qua non bene recordatur,
ai–sunt circa quatuor anniDate : 1478Ajout au-dessus de la
ligne avec un signe d’insertion–ai, ipse et
Petrus
PratoPersonne : iverunt ad domum
Cuaneti de SaubozPersonne : ,
de noctePériode : la nuit, ad finem
interficiendiTerme : unam parvam filiam
quam habebat in cunalibus, et
aj–ipsam tamen non interfeceruntCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : quam interfecerunt
et morti tradiderunt–aj.
ak–Interrogatus per quem locum intraverunt dictam
domum sive cameram in qua erat ipsa filia,
dixit quod per fenestram, ipseque
Petrus PratoPersonne :
intravit primus et ipse
AntoniusPersonne : secundus.
Et quedam mulier, vocata
La PerryerePersonne : , que erat
cum eis, intravit etiam dictam cameram ;
ipsamque filiam cum manibus suis tangendo super
renes interfecerunt. Que filia solum fecit unum
cryChangement de langue : français.
Interrogatus ad quem finem ipsam filiam interfecerunt,
dixit et respondit quod ad finem illam portandi
ad sectam.
–ak Non tamen illam portaverunt,
quia mater filie se excitavit et tussivit, et
quia audiverunt quod ipsa non dormiebat
recesserunt absque
al–faciendo moriCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : portando–al ipsam filiam.
am
an–MaleficiumNote dans la marge de gauche–an Item confitetur quod sunt
circa quinque anniDate : 1477, ipse et
Petrus PratoPersonne : interfecerunt unam filiam que erat
Glaudio TabussetPersonne : .
Interrogatus de modo per quem, dixit quod dictus
PratoPersonne : ao misit et posuit in os ipsius filie
modicum de suo unguento, et immediate post fuit
mortua.
Interrogatus si hoc fecerint de die sive de nocte, dixit
quod de diePériode : le jour.
Interrogatus de loco, dixit quod in domo
ap–Petri FranceysPersonne : de HoronsLieu : Ajout dans la marge de
droite–ap.
Interrogatus si illam filiam portaverunt ad sectam, dixit
quod non. Sed illam dumtaxat interfecerunt ex eo quia
dictus Glaudius TabussetPersonne : faciebat eis plurima
mala.
aq–MaleficiumNote dans la marge de gauche–aq Item confitetur quod ipse
AntoniusPersonne : et
Petrus PratoPersonne :
destruxerunt unam vacham que erat
Petri ReybatPersonne : .
Et hoc fecerunt, sunt
circa quatuor anniDate : 1478, tangendo
eam cum eorum
baculoTerme : uncto
unguentoTerme : quod
dyabolus tradiderat eis, ex eo quia volebant
eidem
PetroPersonne : malum. De loco dixit quod in pascuis
ar–de la FrontereLieu : Changement de langue : français sive ClausesLieu : Ajout à la hauteur de la
ligne par une autre
main–ar.
as–DonatioNote dans la marge de gauche–as Item ulterius confitetur quod tradidit
tres cuppasMesure de volume : 3 köpfe blé (froment)
frumenti
Johanni ThomassetPersonne : et
Petro PratoPersonne : ad
finem ut darent mortem dicto maior de
HoronsLieu :
prout et fecerunt
at eo modo, videlicet quod ipsi duo
yverantAinsi ad bibendum ad domum dicti maior et
bibendo sibi presentaverunt cupam vini ad bibendum,
in qua posuerant venenum. Qui maior bibit et
inde fuit mortuus.
Interrogatus de loco in quo tenent sectam, dixit
quod
En la CostazLieu : Changement de langue : français ultra
MyonnazLieu : Changement de langue : français2.
Interrogatus a quo tempore non fuit in secta, dixit
quod a
festo Sancti MartiniPersonne : Date : 11. novembre yemalis citra quo tempore
fuit ad dictam sectam. Et in eadem vidit et
au–ComplicesNote dans la marge de gauche–au cognovit
Petrum PratoPersonne : ,
Henricum GrantPersonne : de
PontLieu :
parrochie
Sancti Martini VaudiLieu : ,
La PerrierePersonne : Changement de langue : français,
Johannetam AsteryPersonne : et
Jaquetum SonguePersonne : , et plures alios quos non
cognovit.
av–Baculus cum piscideTerme : Note dans la marge de gauche–av Interrogatus de modo per quem ipse ibat ad sectam,
dixit quod dyabolus dederat sibi unum baculum
et certum unguentum cum quo illum ungebat.
Deinde ascendebat supra, dicendo hec verba :
« Vaz, de part le dyable, vazChangement de langue : français ». Et immediate ipse erat
in loco secte. Quem baculum et unguentum
Petrus
PratoPersonne : habet et custodit.
Item confitetur quod eius magister vocabatur
GrabierPersonne : 3.
Item confitetur quod dum ipsi sunt in secta, ipsi
commedunt carnes que non sunt bone et
prout sibi videtur, sunt carnes humaneTerme : vel
silvestres.
Item confitetur quod in secta est ignis perseusTerme : et turpis.
Interrogatus de quo fit ille ignis, dixit cum
lignis. Sed non est talis coloris qualis est ignis
naturalis. Et alia pro tunc noluit confiteri,
petens sibi dare terminum ad se melius
advisandum. Et sic fuit redductus ad carceres,
presentibus quibus supra.
22 avril 1482
Alia repetitioCentré
Die lune post Dominicam de Misericordia XXII mensis
aprilisDate : 22.04.1482, constitutus coram prefato domino viceinquisitore
in loco premisso prefatus
AntoniusPersonne : qui per prefatum
dominum viceinquisitorem interrogatus si alia vellet
dicere et confiteri quam ultra per eum confessata, qui
AntoniusPersonne :
dixit et respondit
aw sub periculo et
damnationeTerme : anime
sue quod per eum confessata non erant
necCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : etax
umquam fuerunt vera, negans se esse hereticum.
Qua negatione sic facta, procurator fidei ibidem presens
petit, attentis eius variationibus, eum torqueri et
torturam continuari.
Quiquidem
AntoniusPersonne : ad torturam
ductus ligatusque et ad altitudinem quatuor aut quinque
pedum tractus et aliquantulum ibidem dimissus,
rogavit ut deponeretur et quod ipse diceret puram
et meram veritatem. Qui redductus ad cameram
et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus,
quare negaverat premissa per eum confessata,
ay–Apparitio dyaboliNote dans la marge de gauche–ay dixit quod die veneris novissime lapsa,
de noctePériode : la nuit
intra carceres apparuit sibi dyabolus eius magister,
qui sibi precepit ut negaret omnia que confessus
fuerat et quod nisi faceret malum sibi eveniret.
Et tunc ipse
AntoniusPersonne : eundem suum magistrum
rogavit ut eum liberaret a carceribus. Qui diabolus
respondit quod non poterat
az, et quod ipse
AntoniusPersonne :
staret firmus in negando confessata, deinde liberaretur ;
ipseque dyabolus prohibuit sibi ne accusaret aliquos,
quia accusando ipse perdebat eos.
Item interrogatus per eundem dominum viceinquisitorem
si premissa per eum confessata sunt vera
quiAjout au-dessus de la
ligneba dixit quod
sic et
bb–illa tamquam male advisatus et ad instigationem dyaboli negavitAjout dans la marge de
gauche avec un signe d’insertion–bb. Et ulterius confessus fuit se fuisse ad
duasCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : tresbc sectas,
videlicet sectam de
La ChevaliereLieu : , sectam de
La CostazLieu : Changement de langue : français
subtus
PronginLieu : bd.
Item confessus fuit quod a tempore quo ipse fuit hereticus,
be–Salarium V solidorumUnité monétaire : 5 sous/sols Note dans la marge de gauche–be quolibet mense et aliquando de
XV diebus in XVDurée répétée : 15 jours
ibat ad sectam. Et duabus vicibus quando fuit ad
sectam de
La CostazChangement de langue : français, recepit a magistro suo
quinque
solidosUnité monétaire : 5 sous/sols qualibet vice ultra
quatuor [florenos]Omission, complété(e) par analogiebf renensesÀ l’original : renenUnité monétaire : 4 florins de Rheintal jam
per eum receptos prima vice qua fuit ad sectam,
ut predixit. In quaquidem secta de
La CostazLieu : Changement de langue : français vidit
et cognovit supra nominatos.
Item in secta de La ChevaliereLieu : cognovit et vidit
Petrum SymonPersonne : de CojonayLieu : supra BlonayLieu : et quendam
vocatum Petit Jan GuygnyetPersonne : des TyeullieresLieu : Changement de langue : [Nicht übersetzt: id, Sprache: fr].
Et ulterius non fuit interrogatus, sed remissus post prandium
ad se melius advisandum, etcAbréviation.
22 avril 1482, plus tard
Alia repetitio
Eadem die lune post prandiumDate : 22.04.1482 constitutus coram eodem
domino viceinquisitore supra nominatus Antonius VernexPersonne :
in camera castri supra mentionata, qui per dominum
viceinquisitorem interrogatus si premissa per eum
confessata essent vera, dixit et respondit quod ita ;
asserens se illa vele manutenere coram omni populo.
Et ulterius idem dominus viceinquisitor eundem
bg AntoniumPersonne :
interrogavit si ipsi heretici equaliter ab eorum magistro
diligiturCorrigé de : diligunturbh in secta, dixit quod non, quia unus
ratione maioris obedientie prediligitur altero.
Interrogatus si ipsi habeant locum proprium ad invocandum
demonem, qui dixit quod sic.
Interrogatus per que verba ipsi invocant eundem demonem
dum volunt loqui cum ipso, dixit quod ille qui
habet potestatem invocandi et loquendi secum, invocat
eum dicendo : « brucoz ».
Interrogatus si ipse unquam invocaverit eundem demonem
magistrum suum, dixit quod non, quia non venisset
bi–Invocatio demonis ad habendum consilium pro negotiisNote dans la marge de gauche–bi pro eo, attenta quod ipse non erat de majoribus nec
de illis qui habent potestatem invocandi et faciendi
venire. Sed dum ipse volebat loqui cum magistro
suo,
Petrus PratoPersonne : , qui erat magister suus et certorum
aliorum hereticorum in secta,
quiCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : acbj per eum se regebant,
invocabat ipsum demonem, quia non omnes heretici
habent potestatem invocandi ; ipseque
Petrus PratoPersonne : ,
ad requestam ipsius
AntoniiPersonne : semel invocavit
demonem. Quo invocato et ipso comparenti, idem
AntoniusPersonne :
petiit eidem si lucraretur quandam vineam jacentem
in vinoblio
ViviaciLieu : ; de qua erat differentia inter ipsum
AntoniumPersonne : et quendam
Henricum MyllyPersonne : de
Turre de PeylLieu : .
Quiquidem dyabolus sibi dixit et promisit quod ipse
lucraretur ipsam vineam prout et
bk–lucratus fuitCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : fecit–bk.
bl–PromissioNote dans la marge de gauche–bl Item confitetur quod dyabolus
promititAinsi eis dare
pecunias in certis terminis, secundum opera et servicia
que ipsi faciunt. Et ipsemet
AntoniusPersonne : recepit
aliquando de
quindecim diebusDurée répétée : 15 jours vel de
octo diebusDurée répétée : 8 jours
quinque solidosUnité monétaire : 5 sous/sols .
bm–ComplicesNote dans la marge de gauche–bm Item confitetur se vidisse in secta de
La CostazLieu : Changement de langue : français
JohannetamPersonne : relictam
Johannis MabivellePersonne :
parrochie
Sancti Martini VaudiLieu : .
Item confitetur quod dum ipsi heretici sunt in secta,
ipsi habitant cum mulieribus more brutorum et ordine
retrogrado. Et ipsemet habitavit cum quadam GlaudiaPersonne :
uxore Johannis RiddamPersonne : parrochie Sancti Martini
VaudiLieu : , que erat eius amasia. Quam GlaudiamPersonne :
ipse vidit et cognovit pluries in secta La
CostazLieu : Changement de langue : français.
Item confitetur quod qui majora mala faciunt, magis
bn–HonoresNote dans la marge de gauche–bn honorantur in secta a dyabolo, et sunt magistri aliorum ;
quia dum ipsi sunt in secta, quilibet narrat malum
quod fecit. Quiquidem
AntoniusPersonne : asserens se nil
aliud scire, fuit redductus ad carceres ad se
magis advisandum, presentibus in premissis quibus supra testibus.
24 avril 1482
Alia repetitio
Die mercurii post festum Sancti GeorgiiPersonne : Date : 24.04.1482 in camera
antedicta coram prefato domino viceinquisitore
constitutus prenominatus
Antonius de VernexPersonne : , qui per
eundem dommum viceinquisitorem iterum interrogatus
si per eum confessata essent vera, illa esse et fuisse
vera dixit et eius mediante juramento affirmavit ;
dicens ulterius ad sui memoriam reduxisse,
bo–ComplicesNote dans la marge de gauche–bo quod in secta de
La ChevaliereLieu : vidit
Johannem
CuanetPersonne : filium
Petri CuanetPersonne : de
La ChevaliereLieu : ,
quem vidit bis in ipsa secta necnon et
Petrum
PratoPersonne : ,
Johannem ThomassetPersonne : et
Johannem EscuyerPersonne :
de
TartrauxLieu : , et alios quos non cognovit.
Item in secta de
La CostazLieu : Changement de langue : français vidit et cognovit
bp–ComplicesNote dans la marge de gauche–bp quandam mulierem dictam
MalliardePersonne : , et
Johannem
CardinalPersonne : filium
Guillelmi CardinalPersonne : parrochie
Sancti
Martini VuaudiLieu : . Quem
Johannem CardinauxPersonne : ipsa
MalliardezPersonne : posuit ad sectam, ipseque
AntoniusPersonne : fuit
presens quando ipse
JohannesPersonne : fecit homagium diabolo.
Et erat eius amasia ipsa
MalliardePersonne : bq.
Item confitetur quod dicta MalliardePersonne : semel retullit
in secta de La CostazLieu : Changement de langue : français quod ipsa cum adjutorio sui
magistri interfecerat unum bovem qui erat VuillelmiÀ l’original : Vuilli
de VernexPersonne : .
Item confitetur quod dyabolus dat eisdem hereticis certam
rem nigram ad similitudinem crinium ad ponendum
intra comam equorum vel aliarum bestiarum, ad finem
ut lupus non
eisAjout au-dessus de la
lignebr noceat neque commedat eos. Et ille
equus sive illud animal qui portat hoc, est custos
aliorum animalium, adeo quod lupus non audet
eos
apropinquareAinsi. Et ipse semel hoc vidit facere
Petro PratoPersonne : , ipse tamen
AntoniusPersonne : numquam fecit.
bs–Quomodo dyabolus juvat eosNote dans la marge de gauche–bs Item confitetur quod aliquotiens quando currus
suus ducendo vinum vel aliquid aliud erat
arremblatus, ipse solum dicebat :
« Hay, de par le
dyable, hayChangement de langue : français », et immediate equi trahebant
ita velociter ac si nichil duxisset, dicens
quod magister suus se ponebat ad rotas et
faciebat ambulare currum.
Item confitetur quod in secta de
La CostazLieu : Changement de langue : français vidit et cognovit
bt–ComplicesNote dans la marge de gauche–bt PerrissonamPersonne : uxorem
Johannis PratoPersonne : parrochie
Sancti Martini
VaudiLieu : , et
Johannem FlaschatPersonne : de
MonsLieu : parrochie
de
MollensLieu : .
Item confitetur quod dum ipsi sunt in secta, magister eorum sepe
mutatur in
speciemAinsi lupi et cati, et non se demonstrat
in forma hominis nisi
bu magistris secte.
Item confitetur quod dum gallus cantatPériode : le matin, quando ipsi sunt
in secta, dyabolus dicit eis ut recedant in
nomine dyaboli. Et ipsemet dyabolus amplius
non comparet.
Interrogatus si veniendo a secta ipsi possunt iterum
revenire supra baculum, sicut et yverant et ita cito,
qui dixit quod non aliquando, videlicet post gallicantumPériode : le matin ipsi
veniunt pedes, sed si veniant ante gallicantum, ipsi possunt
venire supra baculum.
bv–ConcultatioNote dans la marge de gauche–bv Item confitetur quod
fuit annus in PascaTerme : ipse retinuit
corpus
ChristiTerme : in ore suo et postquam fuit extra cimiterium, spuit illud
in terram et ibi dimisit.
5
[Signature :] Georgius BrunetiPersonne :
Seing/signe notarial
24 avril 1482, plus tard
Sententia diffinitivaTerme : contra Antonium de
VernexPersonne : de ChesallesLieu : Centré
In nomine sancte et individue Trinitatis, Patris et
Filii et Spiritus Sancti, amen. Nos frater
Johannes BlanchetiPersonne :
ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : , heretice pravitatis in diocesi
LausannensiLieu : viceinquisitor per reverendum patrem fratrem
Thoma
GogatiPersonne : , eiusdem ordinis, in
LausannensiLieu : ,
GebennensiLieu : et
SedunensiLieu :
dyocesibus generalem
inquisitoremTerme : specialiter deputatus
et judex in hac parte, per tenorem informationum et
processuum contra te
Antonium de VernexPersonne : de
ChesallesLieu :
parrochie
Sancti Martini VuaudiLieu : LausannensisLieu : diocesis inquisitum,
necnon per tuam confessionem propriam per te judicaliter
coram nobis factam et pluries repetitam et per
notarium publicum subscriptum in scriptis fideliter
reddactam, luculenter comperimus te supradictum
AntoniumPersonne : ex tua malicia et perverso proposito detestabile
crimen heresis dampnabiliter commisisse, videlicet Deum
omnipotentem, beatam virginem
MariamPersonne : et totam Trinitatem
infideliter abnegasse et ab eis penitus recessisse, propterea
dyabolo, humani generis inveterato inimico, tibi in
forma unius cati grisi apparenti homagium et
reverenciam fecisse et exhibuisse, ipsum in posteriori
sui conficti corporis parte deoscullasse, et eidem
demoni in eius obsequium unciam tui parvi digiti
manus tue dextre
bw et certa animalia dedisse,
et eundem demonem in tuum dominum et magistrum recepisse,
pluraque alia et auditu abhorrenda crimina, que, ne
pias aures offendat, subticentur, commisisse et perpetrasse,
ac in synagogis demonum et hereticorum per multa annorum
curricula in eisdem criminibus detestabiliter insurduisse ;
nolentes igitur hanc culpam remanere impugnitam,
ne is, qui nequam est nequior fiat propter intollerabilitatem
scelerum, participatoque consilio cum libris et peritis in
jure canonico et civili ac scripturis sacris ;
ChristiPersonne : nomine invocato, a quo omne rectum procedit judicium,
solum Deum pre occulis habentes, non declinantes plus a dextris
quam a sinistris, sed equo liberamine librantes nosque pro tribunali
sedentes more majorum nostrorum, per hanc nostram diffinitivam
sententiam quam ferimus in hiis scriptis, dicimus, pronunciamus, declaramus,
sententiamus,
bx–et etCorrigé de : et–bx diffinimus
by et condepnamus te
Antonium
de VernexPersonne : presentem fuisse et esse
hereticumTerme : ,
ydolatramTerme : ,
appostatamTerme :
et membrum
putridumCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : pud[ridum]bz, impenitentem et pertinacem,
te propterea
brachio seculariTerme : et eius potestati relinquendum
esse, duximus et relinquimus per presentes, rogantes
propterea eandem secularem potestatem affectione majori qua
possumus, ut citra mortem sanguinis effusionem et
membrorum mutillationem sua circa te moderetur sententia.
Et ulterius eadem nostra diffinitiva sententia dicimus, pronunciamus
et declaramus omnia bona que habes et habere potuistis
a tempore commissi criminis usque nunc fore et esse confiscata,
et, que confiscata pronunciamus et declaramus prout jura volunt
dividenda. In nomine Patris, etcAbréviation.
Résumé
Antoine de Vernex, de Chesalles-sur-Oron, comparait le 17 avril 1482 devant le vice-inquisiteur [et représentant de l’évêque de Lausanne] Jean Blanchet, au château d’Oron. Au cours de cette première audience, il admet connaître deux hérétiques. Le 19 avril, après la troisième monition, il avoue et dénonce un troisième homme. Le lendemain, et suite à la quatrième monition, Antoine se rétracte devant la cour. Ce même jour, le procureur de la foi, Étienne Ginod, demande la sentence interlocutoire afin de soumettre l’inculpé à la question, laquelle sentence sera rendue par la cour et exécutée immédiatement par les officiers du châtelain d’Oron. Antoine poursuit alors ses aveux et dénonce quatre autres personnes (2 hommes et 2 femmes). Après un bref délai, l’instruction reprend le 22 avril avec la rétractation de l’inculpé, suivie d’une deuxième séance de torture, après laquelle il poursuit ses aveux et dénonce quatre autres personnes (2 hommes et 2 femmes). Le 24 avril, l’inculpé ratifie ses aveux et dénonce six autres personnes (4 hommes et 2 femmes). Au total, 17 personnes (11 hommes et 6 femmes) sont dénoncées par Antoine de Vernex. La sentence est rendue par la cour [ce même jour]. L’accusé est condamné à la confiscation de ses biens et à la remise au bras séculier pour être puni avec modération, sans effusion de sang ou mutilation des membres.