[Note d’archives dans la marge de
gauche par une main du XXe siècle :] 1461Date : 1461
a–Sequitur processus
JohannetePersonne :
uxoris
Petri AnyoPersonne : de
Laz RochizLieu : Changement de langue : français1
in facto fidei, incohat
usCorrection par-dessus, remplace : ib
die XXIIIa mensis octobris anno
Domini Mo IIIIc sexagesimo primoDate : 23.10.1461.
–a
Sequitur processus JohannetePersonne : uxoris Petri AnyoPersonne :
de Laz RochizLieu : Changement de langue : français in facto fidei, inchoatus die XXIIIa
mensis octobris, anno Domini Mo IIIIc LX IoDate : 27.10.1461.
Sequitur processus
c–Sequitur processus
JohannetePersonne : uxoris
Petri AnyoPersonne : de
Laz RochizLieu : Changement de langue : français recepti
–c
Anno Domini Mo IIICorrigé de : IIIIdc LX primo, die vero vicessimaAinsi
septima mensis novembrisDate : 27.11.1461.
2
[Note d’archives dans la marge de
gauche par une main du XXe siècle :] 1461Date : 1461
Sequitur processus JohannetePersonne : uxoris Petri AnyoPersonne :
de Laz RochizLieu : Changement de langue : français in facto heresisTerme : etcAbréviation.
23 octobre 1461
Anno Domini millesimo quatercentesimo sexagesimo Io,
die vero XXIIIa mensis octobrisDate : 23.10.1461 in cappituloe ecclesie
cathedralis
beate Marie virginis LausannensisLieu d’origine : coram venerabili et
circonspecto viro domino
Petro CreschomPersonne : in utroque
jure licenciato
vicarioTerme : que in hac parte reverendi in
ChristoPersonne : patris et domini domini
Georgii de SaluciisPersonne : misericordia
divina
LausannensisOrganisation : episcopiTerme : et
comitisTerme : , vicarioque eciam
in hac parte reverendi patris fratris
Reymundi de RotaPersonne :
ordinis fratrum PredicatorumOrganisation : 3 heretice pravitatis
inquisitoris in civitatibus et
dyocesibusAinsi LausannensiLieu : ,
GebennensiLieu : ,
SedunensiLieu : ac alibi auctoritate appostolica specialiter
deputati, in presencia venerabilis et circonspecti viri
domini
Petri ReynaudiPersonne : canoniciTerme : LausannensisOrganisation : , discreti viri
Petri CrostelliPersonne : clericiTerme : LausannensisLieu : , domini
Johannis VollietiPersonne :
capellaniTerme : ,
Frencisci BurritazPersonne : et plurium aliorum dominorum
ibidem existentium, personaliter comparens
JohannetaPersonne : uxor
Petri AnyoPersonne : de
La RochizLieu : Changement de langue : français, de heretica pravitate
inculpata vehementerque suspecta et
diffamataTerme : ,
benigniter et
duliciterCorrigé de : dulcitere fuit monita per dominum vicarium predictum
in presencia predictorum dominorum et primo si sciret
casum propter quem esset detenta. Quequidem
JohannetaPersonne : dixit quod erat detenta pro casu
heresis.
Quequidem
JohannetaPersonne : interrogata et
monitaTerme :
fuit utrum esset
hereticaTerme : . Quequidem
JohannetaPersonne :
dixit et confessa fuit ivisse cum hereticis in
quodam loco dicto
OusoutoursLieu : . Quequidem
JohannetaPersonne :
inquisita pro tunc
f nulla alia voluit
confiteri.
Quibus premissis auditis, prefatus venerabilis
vir dominus
Petrus CreschomPersonne : in utroque licenciatus quo
supra nomine eidem
JohannetePersonne : inquisite presentavit
misericordiam atque graciam Ecclesie, videlicet quod
si vellet confiteri suum reatum, gracia et misericordia Ecclesie
sibi
g–impertraretur Corrigé de : impetraretur–g. Quequidem
JohannetaPersonne : inquisita
nil aliud pro tunc voluit confiteri.
Quare, auditis
premissis, prefata
JohannetaPersonne : detenta fuit assignata
pro prima
monicioneTerme : ad diem primam futuram
qua personaliter prefati domini judices et vicarii
4
vacare in dicto processu possent ad eandem
JohannetamPersonne : inquisitam
benignterCorrigé de : benigniterh audiendum, si aliqua vellet confiteri.
24 octobre 1461
Anno quo retro, die vero XXIIIIta predicti mensisDate : 24.10.1461 prefata
detenta, personaliter constituta in
castro OchiaciLieu d’origine :
in magna aula ipsius castri coram dominis vicariis
et judicibus in presencia venerabilis viri domini
Gerardi
de PlacitoPersonne : artium magistri, fratre
Johanne PessonisPersonne :
baccalario conventus
Beate Marie Magdalene LausannensisOrganisation :
et nobili viro
Petro MayorPersonne : castellanoTerme : predicti castri
et plurium aliorum, fuit eadem
JohannetaPersonne : inquisita per
quos supra interrogata an esset aliquid advisata
in facto heresis
siveLecture incertainei deponendum et recognoscendum
suum reatum, si aliqua deliquerit et perpetraverit,
presentando eidem
JohannetePersonne : inquisite misericordiam atque
graciam Ecclesie, si et quatenus suum reatum
voluerit agnoscere et recognoscere atque confiteri.
5
Quequidem
JohannetaPersonne : inquisita mediante suo juramento,
tactis Dei euvangeliis, sponte confessa fuit et
dixit, ut sequitur, quod sunt bene
XXXCorrection dans la marge de
gauche, remplace : vigintij anniPériode : 30 années quod
PerrissonaPersonne : uxor advunculi mariti sui et ipsa
habebant lites.
Quadam
die martisPériode : mardi vel
lunePériode : lundi,
exeundo de domo post cenam, prefata detenta
reperit
Jaquetum ParisPersonne : et
Jaquetum BossumPersonne : de
eodem loco
6. Qui
Jaquetus ParisPersonne : eidem
JohannetePersonne :
inquisite dixit :
« Qualiter vadis et qualiter te habes ? »
Quequidem
JohannetaPersonne : inquisita respondit sibi :
« Ego male me habeo quia irascor cum uxore
advunculi mei mariti ».
Quiquidem
Jaquetus ParisPersonne :
dixit eidem
JohannetePersonne : inquisite :
« Si velis venire
nobiscum et nobis credere, nos faciemus bene quod tu
liberaberis ». Quequidem
JohannetaPersonne : inquisita dixit
quod non. Tamen cordialiter ivit cum ipsis ad
quendam locum dictum
OusoutoursLieu : juxta
GrueriamLieu : ,
in quodam nemore quercuum domini
GruerieOrganisation : 7 inter
TurrinLieu : 8 et
GrueriamLieu : supra unum lupum qui ipsam
portavit, et quilibet ipsorum habebat unum.
k–ComplicesSoulignéNote dans la marge de gauche–k Et ibidem reperit
Roletum BaucitazPersonne : et
AgnelletamPersonne :
eius uxorem d’
AvryLieu : ,
Mermetum EstossesPersonne : ,
Petrum
dou TeursPersonne : de
StavanyensLieu : ,
Johannem RamelPersonne : ,
Conetus
SoudansPersonne : de eodem
[loco]Omission, complété(e) par analogiel9,
Johannem GodruiPersonne : ,
JohannetamPersonne :
eius uxorem du
GumugfinLieu : ,
Reymondum VersetPersonne :
de
CharneyLieu : ,
JohannetamPersonne : sororCorrigé de : sororemm Johannis PublozPersonne : ,
MermetamPersonne :
matrem
Vuillelmi HuguePersonne : de
RuzLieu : parrochie de
CorberesLieu : ,
Johannem de EnynPersonne : ,
CristinamPersonne : eius uxorem de
BulozLieu : ,
Cristinum BrunetPersonne : 10 de eodem
[loco]Omission, complété(e) par analogien,
JohannetamPersonne :
matrem
Mermeti BronPersonne : de
VuaddemLieu : ,
Jaquetum
de Laz CremazPersonne : moransCorrigé de : morantemo apud
MarsunsLieu : ,
Johannem MorelPersonne : de
MarsinLieu : ,
Petrum BuzonPersonne :
de
MarsunLieu : ,
StephanumPersonne : eius fratrem,
Cristinum
SoubesPersonne : de
AvrisLieu : ,
Janoz VuerrezPersonne : de
MombleiLieu : 11,
Nycodum ParadisPersonne : de
VillaretLieu : ,
MiguamPersonne : eius
uxorem et
PetrumPersonne : eius filium antenatum, et
ibidem reperuerunt unam mensam sine gausape
supra quam illi qui adduxerunt ipsam adportaverunt
carnes assatas
postumiAinsi puerorum, panes, et non
habebant vinum, sed bibebant aquam, et
erant quedam candele facientes ignem
persicumTerme : .
Quequidem
JohannetaPersonne : dixit se alia nescire in dicto casu heresis.
30 octobre 1461
Die veneris ante festum Omnium Sanctorum, anno
quo supraDate : 30.10.1461 interrogata
JohannetaPersonne : detenta
sepeque examinata, videlicet si esset aliquid advisata
et si vellet aliquid confiteri, et hoc per vicarium
reverendi in
ChristoPersonne : [patris]Omission, complété(e) par analogiep et domini domini
GeorgiiÀ l’original : G de SaluciisPersonne : misericordia
divina
LausannenisOrganisation : episcopi et comitis et per vicarium
domini inquisitoris, presentibus quibus supra,
et cum istis
GirardoÀ l’original : G de AlpibusPersonne : burgenseTerme : LausannensiOrganisation :
et
Hugonino de Mauberto FontePersonne : , quequidem
JohannetaPersonne : detenta respondit quod sic.
Et
primo dixit sponteque confessa fuit quod irascebatur cum uxore advunculi sui mariti intantum,
quod quadam die jovis, ipsa detenta existente
in cumbrinoTerme : mulierum, venit quidam Jaquetus
ParisPersonne : qui ipsam vocavit et sibi dixit :
« Quid habes ? Tu habes aliquid ». Que dixit :
« Ego irascor cum uxore advunculi mei mariti ».
Qui Jaquetus ParisPersonne : dixit sibi : « Si tu
velis michi credere, ego docebo te qualiter
tu liberaberis ». Que JohannetaPersonne : detenta dixit
quod sibi crederet.
Et tunc prefatus
Jaquetus
ParisPersonne : adduxit sibi quendam lupum nigrum
et fecit ipsam
accendereCorrigé de : ascendereq supra dictum lupum,
videlicet retroverte, et cepit dicta inquisita
dictum lupum per caudam. Qui lupus
ipsam portavit ad
quendamAinsi locum dictum
ou SoutoursLieu : Changement de langue : français. Et ibidem reperit magnam
congregacionem populi.
Quiquidem
Jaquetus ParisPersonne :
dixit eidem
JohannetePersonne : inquisite :
« Oportet quod
tu facias omagium magistro nostro et quod
tu neges Deum omnipotentem, gloriosam
virginem MariamPersonne : totamque fidem catholicam ».
Quequidem
JohannetaPersonne : inquisita contenta fuit
r–☛ Forma omagiiTerme : et agnegacionis fidei catholiceNote dans la marge de gauche–r et dixit, prout sequitur :
« Ego nego
Deum s omnipotentem, gloriosam virginem
MariamPersonne : totamque fidem catholicam », faciendo
omagium
dyaboloTerme : , videlicet
t culum unius
cati nigri obsculando. Et in signum veri
magiiAjout au-dessus de la
ligneu
sibi
diaboloTerme : dedit oncilarem suum manus
destre. Qui dyabolus arripuit dictum digitum
et sibi
corbavitTerme : , prout apparet.
Interrogata prefata detenta de quo videbant,
dixit et confessa fuit quod erant candele,
facientes ignem perseum.
Interrogata quis vocatur
v–Nomen magistriTerme : Note dans la marge de gauche–v magister suus, dixit et confessa fuit quod vocatur
PerrozPersonne : .
Interrogata quid comedebant et
bibebant, dixit et confessa fuit quod comedebant
carnes puerorumTerme : et bibebant aquam, sed tamen
quidam Johannes RavezPersonne : de StavanyensLieu : et Cuanetus
SoudantPersonne : iverunt ad quedam locum et adportaverunt vinum, sed tamen nescit ubi ceperunt.
Item interrogata si in dicta sectaTerme : sint plures
mulieres quam homines, dixit quod non, sed sunt
plures homines.
Item dixit quod Jaquetus
ParisPersonne : erat coqus.
Interrogata quid
fecerunt quando surrexerunt, dixit quod Johannes ParisPersonne :
debebat esse sponsus et Anellet SurbatPersonne :
debebat esse sponsa, ut dicebant.
Interrogata
w–☛ ComplicesNote dans la marge de gauche–w qui erant presentes :
Jaquetus ParisPersonne : ,
Jaquetus
BossonPersonne : ,
Roletus BaucitazPersonne : et
AgnelletaPersonne : eius
uxor,
Urnit GodruiPersonne : et eius uxor – mortui
sunt –,
Perrodus PigczonPersonne : de
AvryLieu : ,
Johannes de EnynPersonne :
de
BulozLieu : ,
CristinaPersonne : eius uxor,
Johannes GarinPersonne : ,
Cristinus VuruetPersonne : ,
Mermeta JomuodazPersonne : dou RuzLieu : ,
Johannes RamelPersonne : de
StavanyensLieu : ,
Johannes ArnaulPersonne :
de
RogimontLieu : ,
Perreta de MonbovontPersonne : ,
Cristinus
SoubePersonne : d’
AvryLieu : ,
Nydus ParadisPersonne : et
MyuytPersonne :
eius uxor de
VilaretLieu : ,
Yanyt GunernPersonne :
de
MonsofflozLieu : ,
Petrus ParadisPersonne : antenatus
filius
Nycodi ParadisPersonne : et quedam vidua
de
ChafflozLieu : Changement de langue : français12 que est detenta in
BCorrection par-dessus, remplace : VxuloLieu :
Petrus MiguetPersonne : de
SchallensLieu : et
Johannes MorezPersonne :
de
MarsunLieu : .
Item interrogata quot vicibus
fuit in dicta secta, quequidem detenta
respondit se numquam fuisse nisi duabus
vicibus.
Interrogata qua die vadunt ad dictam
sectam, dixit quod ipsi vadunt ad dictam sectam
in die jovis.
Interrogata a quo tempore
ultimate non fuit in dicta secta, quequidem
detenta dixit quod est mensis.
Interrogata
in quo loco erant, dixit in loco supradicto.
Interrogata quid faciebat, dixit quod comedebant
carnes puerorum. Que iterato redixit quod sunt
duo menses quod non fuit in dicta secta.
Interrogata
quis adportabat illas carnes
qEndommagé par coulure d’encrey, que dixit
quod
uxorPersonne : Johannis de EnynPersonne : et illa que est detenta
z–OmicidiumNote dans la marge de gauche–z in
BuloLieu : aa–ad portaveruntCorrigé de : adportaverunt–aa et erat masculus
de
RazLieu : , sed tamen nescit cui erat.
Item interrogata quid magister suus
ab
dabat sibi, respondit quod tociens quociens
ipsi ibant ad dictam sectam, quilibet ipsorum
habebat duos solidos.
Interrogata quis
solvebat sibi dictos duos solidos, dixit quod
Cristinus
SoubePersonne : et per
an[t]eaLecture incertaineac Jaquetus ParisPersonne : , quia ipsi erant
thesaurarii.
Interrogata ubi accipiebant illas
pecunias, dixit et confessa fuit quod ipsi
accipiebant in una pisside.
Interrogata quando solvebatur
sibi, dixit et confessa quod solvebatur sibi ante cenam.
Item interrogata a tempore quo incepit ire
ad
usque nunc, quod bene habuit, dixit quod ipsa habuit
bene quatuor libras parve monete.
Interrogata
ubi ceperunt supradictum puerum, dixit quod nescit.
ae–OmicidiumNote dans la marge de gauche–ae Item interrogata quot pueros portavit
ad dictam sectam, dixit quod numquam portavit
aliquem, sed bene vidit
Jaquetum BossonPersonne : qui
adportavitCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : apaf unum puerum masculum, videlicet filium
filii sui.
Interrogata quomodo ipsi adportant
ad dictam sectam, dixit quod ipsi accipiunt
vivos juxta matrem et adportant vivos.
Item interrogata quando fecit omagium quid magister
suus precipiebat sibi et si confitebatur semper
in quolibet festo PacheDate : des fêtes sans date fixe, dixit quod sic, sed
numquam confessa fuit istud peccatum.
Item dixit
quod ipsa ibat ad dictam sectam supra dictum lupum.
Item dixit et confessa fuit quod magister suus
dicebat sibi quod male faciebat se confiteri quando :
ag–MendaciumNote dans la marge de gauche–ag « tu agnegastiAinsi Deum ».
Interrogata quot vicibus fuit in
dicta secta, dixit quatuor vicibus.
Interrogata
qui erant presentes, dixit quod non
cognoscitCorrection au-dessus de la
ligne, remplace : cogscitah.
Quequidem JohannetaPersonne : inquisita nil aliud pro
tunc voluit confiteri, dicens mediante juramento
super sanctis Dei euvangeliis pridem per eam
tactis, nil aliud scire et quod ea per eam deposita
et confessata prout scribuntur superius,
sunt vera.
Quibus premissis per
procuratorem
fideiTerme : auditis, videns quod dicta
JohannetaPersonne : detenta
variabat et noluerat veritatem puram
agnoscere de per eam perpetratis in facto
orthodoxeTerme :
fidei, peciit idem fidei procurator per prefatos
dominosCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : dneai judices et vicarios, quatenus vellent decerni et declarari
dictam
JohannetamPersonne : inquisitam esse
torquendamTerme : et
tortureTerme : subiciendam, actentis diffamacionibus, accusacionibus, confessionibus,
perjuriis contra ipsam laborantibus et existentibus, donec
et quousque veritas ab eadem
JohannetaPersonne : inquisita
erueretur.
Quiquidem prefati domini judices et vicarii,
audita requisicione procuratoris fidei, pro tercia
monicioneTerme :
assignaverunt dictam
JohannetamPersonne : inquisitam ad
diem sabati ante festum Omnium SanctorumDate : samedi, 31.10.146113 ad confitendum
veritatem de per
[eam]Omission, complété(e) par analogieaj perpetratis in facto fidei,
alias ad ferendum interloqutoriam sentenciam
juxta petita per procuratorem fidei, si tunc eadem
JohannetaPersonne : inquisita veritatem puram non vellet
agnoscere de per eam perpetratis in facto heresis dampnate.
2 novembre 1461
ak–OmicidiumNote dans la marge de gauche–ak Die lune post festum Omnium Sanctorum, anno
quo supraDate : 02.11.1461 interrogata prefata detenta
per dominos vicarios et judices predictos sepeque
examinata
al–et monitaAjout au-dessus de la
ligne–al [fuit]Omission, complété(e) par analogieam, ut moris est, presentibus venerabilibus
et discretis viris fratre
Petro PasscuaPersonne : procuratore fidei,
GirardoÀ l’original : G de AlpibusPersonne : burgense
LausannensiOrganisation : , nobili
[viro]Omission, complété(e) par analogiean Petro
MayorPersonne : castellano
Rippe OchiaciOrganisation : ,
Hugonino de
Mauberto FontePersonne : ,
Stephano de CrestoPersonne : clericoTerme : et
Henrico de [L]Omission, complété(e) par analogieaoalerioPersonne : burgense
LausannensiOrganisation : .
Interrogata ac
monita ut superius, videlicet si sit multum
temporis quod ipsa fuit primo in dicta secta,
quequidem JohannetaPersonne : detenta predicta dixit
et confessa fuit quod sunt XXXIIII anniPériode : 34 années.
Item
interrogata si sit multum quod ipsa detenta
fuit ultima vice, respondit quod sunt tres
menses.
Interrogata in quo loco ibant, dixit
quod ipsi ibant ad locum dictum OusoutersLieu : .
Interrogata
ap–ComplicesSoulignéNote dans la marge de gauche–ap qui erant presentes :
Johannes GarinPersonne : vinitAinsi,
CristinaPersonne : uxor
Johannis de EnynPersonne : ,
Stevinetus BorgonPersonne : ,
Cristinus SoubePersonne : d’
AvryLieu : .
Interrogata quid
bibebant et comedebant, dixit quod comedebant
carnes puerorum.
Interrogata ubi accipebant
dictos pueros, dixit et confessa fuit quod ipsi
ceperunt unum puerum masculum
JohanniAinsi de PrezPersonne :
aq–OmicidiumNote dans la marge de gauche–aq de
RiazLieu : 14 etatis XIII
edobmadarumCorrigé de : ebdomadarumar.
Item interrogata
prefata detenta si sit multum temporis quod
magister suus non locutus est sibi,
as–dixit
dixitCorrigé de : dixit–asquod a post quod
fuitCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : estat intus
15 quod non
locutus est sibi.
Interrogata quis magister
suus vocatur, dixit quod vocatur PerroPersonne : .
Quequidem JohannetaPersonne : inquisita nil aliud pro tunc
voluit confiteri, dicens se alia nescire et quod sub
periculo dampnacionis anime sue omnia per ipsam perpetrata
dixerat et confessa fuerat, nec aliud sciebat.
Eotunc prefatus fidei procurator peciit per prefatos
dominos judices et vicarios predictos, actentis
suis JohanetePersonne : inquisite variacionibus, perjuriis,
mendaciis, diffamacionibus et accusacionibus contra dictam
inquisitam laborantibus, eandem JohannetamPersonne : presentem
et audientem decerni, declarari et sentenciari eandem
fore et esse torquendam et torture subiciendam,
donec et quousque veritas ab ore eiusdem inquisite
eruatur.
Quiquidem prefati domini judices et vicarii predicti,
auditis peticionibus et requisicionibus prefati fidei procuratoris,
dixerunt eidem JohannetePersonne : inquisite : « Advertas et advideas,
JohannetaPersonne : , tu audis requisicionem et peticionem quam facit
contra te dominus procurator. Quare antequam feretur
sentencia interloqutoria, te ortamur et requirimus
benigniter, quatenus intuitu Dei pietatisque tuum
reatum veridice velis confiteri et agnoscere, offerendo
adhuc tibi de canonica benignitate et gracia speciali
misericordiam Ecclesie ».
Quequidem
JohannetaPersonne :
inquisita nil aliud pro tunc voluit dicere
nec confiteri, nisi
proutCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : preau supra dixerat et
confessa fuerat, dicens se alia nescire.
Eotunc prefati domini judices et vicarii, videntes
quod dicta JohannetaPersonne : inquisita nil aliud voluerat
confiteri, auditis eciam et actentis peticionibus
domini procuratoris fidei et deductis in processu, volentes
recte et legitime procedere, prout jura
volunt et suadent canonice sanciones,
eorum tulerunt sentenciam interloqutoriamTerme : contra
eandem JohannetamPersonne : inquisitam presentem
et audientem, prout in quadam papireiiAinsi
cedula – incipiente ChristiPersonne : nomine invocatoSouligné etcAbréviation. –
plenius continetur cuius copia ibidem inferitur.
ChristiPersonne : nomine invocato, per hanc nostram
sentenciam quam de juris peritorum consilio,
pro tribunali sedentes et solum Deum pre oculis
habentes, ordinaria et delegata auctoritatibus
ferimus, in hiis scriptis pronunciamus, decernimus
et declaramus te,
JohannetamPersonne : uxorem
Petri
AnyoPersonne : de
La RochizLieu : Changement de langue : français delatam presentem, corporali
questioniTerme : subiciendam et torquendam
fore,
doneAjout dans la marge de
droite avec un signe d’insertionav et quousque veritas ex ore tuo
habeatur, citra tamen mortis periculum, sanguinis
effusionem et
menbrorumAinsi mutilationem de quo
solemniter et expresse protestamur.
Que quidem sentencia interloqutoria per prefatos
dominosCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : dominusÀ l’original : dnsaw judices et vicarios contra eandem
JohannetamPersonne :
lata, peciit idem fidei procurator eandem senteciam
contra dictam
JohannetamPersonne : exequcioni demandari, prout
in eadem sentencia canetur
16. Tandem eadem inquisita
fuit ducta ad locum torture fuitque ligata
manibus et unum paucum a terra levata.
Quequidem JohannetaPersonne : inquisita requisiit,
quatenus unum paucum relaxaretur et ipsa puram
et meram veritatem de per eam perpetratis
in facto heresis confiteretur. Quibus dicte JohannetePersonne :
precibus fuit relicta a dictis turturisAinsi. Et tunc
eadem dixit et deposuit atque confessa fuit,
prout sequitur.
Et primo dixit et confessa
fuit prout superius de ymagio, de
agnegacioneAinsi fidei catholice, de omicidiis.
Item dixit et confessa fuit, videlicet quod ipsa cepit
ax–☛ Omicidium per ipsam factumNote dans la marge de gauche–ax quedamCorrigé de : quendamay puerum masculum
Johanni BossumPersonne : de
MarsinLieu :
– sunt bene viginti anni, et hoc quadem die
veneris post cenam – et ipsum puerum interfecit
juxta matrem suam et post modum portavit
dictum puerum ad locum nuncupatum
ou SouteursLieu : Changement de langue : français.
Item interrogata quando ipsi cenati sunt, quid ipsi
faciunt, que detenta dixit et confessa fuit quod
ipsi
scorisantTerme : 17 et jocantur.
Quequidem
JohannetaPersonne :
az–MendaciumNote dans la marge de gauche–az inquisita propter mendacium apparentissimum,
ergaAinsi interligentemCorrigé de : intelligentiamba fuit reposita ad torturam
et multum acriter fuit tracta. Que detenta
requisiit, quatenus unum paucum relaxaretur
et ipsa puram et meram veritatem confiteretur.
Que fuit relaxata et ad terram posita.
QuequidamCorrigé de : Quequidembb JohannetaPersonne : dixit et confessa fuit
quod post cenam ipsi
extiguuntAinsi candelas et, hoc
facto,
Jaquetus BossonPersonne : eam cognovit
abutituTerme :
more brutorum, et similiter omnes alii sic faciunt
cum aliis mulieribus.
Interrogata quando ipsi recedunt,
quid magister suus precipiebat sibi,
quequidemCorrection à la hauteur de la
ligne, remplace : quoq[uidem]bc JohannetaPersonne : dixit et confessa
fuit quod ipse dicebat sibi
bd quod provideret
de carnibus puerorum pro die sequenti et
omnibus aliis in dicta secta existententibus.
Interrogata qui erant presentes, dixit et
be–ComplicesNote dans la marge de gauche–be confessa fuit quod
Cristinus SoubePersonne : ,
Johannes GarinPersonne :
de
BuloLieu : ,
AgnelletaPersonne : uxor de
la BaucitazPersonne : d’
AvryLieu : ,
Pittet JohanniPersonne : de
ChavanezLieu : 18,
Yanit RignerizPersonne :
de
La RochizLieu : Changement de langue : français, quedam que est detenta in
BuloLieu : et est de
ChaffloLieu : ,
Petrus ParadisPersonne : de
VilaretLieu : ,
Nydus ParadisPersonne : ,
MyguaPersonne : eius uxor
et
CristinaPersonne : uxor
Johannis de EnynPersonne : .
Interrogata
bf si sit multum temporis quod non
vidit dictum
Johannem GarinPersonne : in dictis sectis, dixit
et confessa fuit quod sunt
tres menesCorrigé de : mensesbg et a tribus
mensibus citraDate : juillet 1461 vidit ipsum et eius uxorem et
laz BaucitazPersonne : d’
AvryLieu : , uxorem
Roletitaz BaucitazPersonne : Changement de langue : français.
Item interrogata de quadam pisside que fuit
adportata per
mistralemTerme : dicti loci de
La RochizLieu : Changement de langue : français
quando dicta
JohannetaPersonne : bh detenta fuit adducta
LausannamLieu : ad quid valet et de quo deservit, quequidem
JohannetaPersonne : inquisita dixit et confessa
bi fuit
quod si de pinguide in dicta pisside existente
tangeretur aliquod animal, quod moriretur, et
eciam si
bk tangentur gentes, et sic de
alisAinsi.
Quequidem JohannetaPersonne : inquisita dixit se
alia nescire et quod omnia per eam confessata,
prout scribuntur superius, sunt vera.
[Signature :] StephanusÀ l’original : Ste de CrestoPersonne :
Seing/signe notarial
Dessin à la plume† Processus JohannetePersonne : uxoris PeterAinsi
AnsozPersonne : de RuppeLieu : super casu
heresis combuste quondam.
Résumé
Jeannette Anyo, de La Roche, comparait le 23 octobre 1461 devant le vicaire épiscopal Pierre Creschom, dans la salle du chapitre de la cathédrale de Lausanne, où elle reconnait avoir fréquenté des hérétiques. Le lendemain, l’accusée comparait à nouveau devant le vicaire épiscopal Pierre Creschom et le vice-inquisiteur [Victor Massenet] au château épiscopal d’Ouchy et, après la première monition, elle avoue et dénonce vingt-sept personnes (19 hommes et 7 femmes). L’instruction reprend le 30 octobre avec la deuxième monition et la continuation des aveux, jusqu’à ce que le procureur de la foi Pierre Pascua demande une sentence interlocutoire pour qu’elle soit soumise à la question. Le 2 novembre, suite à la troisième monition, la sentence interlocutoire est rendue par la cour et exécutée immédiatement. L’inculpée complète ses aveux et augmente aussi le nombre de complices jusqu’à quarante trois personnes (32 hommes et 11 femmes). Les actes s’arrêtent ici, mais une note sur la couverture du procès confirme que Jeannette Anyo a été brûlée, peut-être le 27 novembre, date qui figure aussi sur la couverture dorsale du cahier.